De zoekmachine Zoekallehuizen.nl (ZAH) mag voorlopig door blijven zoeken op de websites van NVM-makelaars. Dat heeft de voorzieningenrechter te Arnhem vandaag bepaald. De uitspraak is goed nieuws voor andere aanbieders van zoekmachines en, niet in de laatste plaats, woningzoekenden.
NVM en een tweetal NVM-makelaars hadden een groot aantal juridische argumenten naar voren gebracht waarom ZAH niet zou zijn toegestaan. Er zou sprake zijn van inbreuk op het databankenrecht, inbreuk op auteursrechten, omzeiling van technische middelen, strijd met de algemene voorwaarden en overig onrechtmatig handelen. De voorzieningenrechter is door geen van deze argumenten overtuigd. Andersom heeft ZAH bepleit dat de NVM in strijd met het mededingingsrecht heeft gehandeld. Dat argument wordt gehonoreerd.
Al met al, betekent de uitspraak een gevoelig verlies voor de NVM. Ongetwijfeld zal NVM hoger beroep instellen. Het is de vraag of het vonnis dan in stand zal blijven. De motivering van de voorzieningenrechter is naar mijn mening niet altijd even overtuigend.
In de eerste plaats oordeelt de rechter dat de websites waaruit de gegevens worden geëxtraheerd niet beschouwd kunnen worden als beschermde databanken. Dit omdat de NVM niet aannemelijk heeft gemaakt dat voldoende is geïnvesteerd in de totstandkoming van de websites. Geestig is verder de constatering dat lunchen en borrelen niet kwalificeren als investering.
“Activiteiten als lunchen en borrelen zijn gericht op omzetvergroting van de makelaar en hebben onvoldoende relatie tot de exploitatie van de gegevensverzameling.”
In de tweede plaats is volgens de rechter geen sprake van auteursrechtinbreuk door een verkleinde weergave van de foto over te nemen.
“Als de foto’s van de te koop staande woningen op grond van artikel 10 lid 1 sub 9 Aw 1912 al auteursrechtelijk beschermde werken zouden zijn, dan zijn de auteursrechtelijk relevante trekken – zoals met name de afstand waarop een woning is gefotografeerd, de gekozen hoek waaronder de foto is genomen en het al dan niet inspelen op de natuurlijke belichting – door de verkleining van deze foto’s op de webpagina’s van ZAH geheel verloren gegaan. Dit betekent dat de door ZAH op haar website geplaatste verkleinde foto’s van te koop staande woningen van de NVM-makelaars niet auteursrechtelijk zijn beschermd waardoor er van auteursrechtinbreuk op dit punt geen sprake is.”
Als ik het goed begrijp, vindt de rechter dat de foto’s dermate verminkt worden dat geen sprake meer is van een auteursrechtelijk beschermd werk. Dat lijkt mij te kort door de bocht. Onmiskenbaar is dat de foto’s worden gereproduceerd. Zij kunnen daardoor niet hun auteursrechtelijke bescherming verliezen. Mogelijk is het verkleinen wel toegestaan op grond van een wettelijke beperking op het auteursrecht, maar daar rept de rechter niet over.
Volgens de rechter is evenmin sprake van omzeiling van technische voorzieningen. Dit omdat ZAH inmiddels de aangebrachte beveiliging zou respecteren. Eerder had ZAH bepaalde beveiliging wel omzeild. Blijkbaar vindt de rechter de toezegging ter zitting dat het niet meer zal gebeuren voldoende.
In de vierde plaats is volgens de rechter ook geen sprake van handelen in strijd met de algemene voorwaarden van de websites.
“Nu deze informatie rechtmatig door Drieman en Borgdorff [de NVM-makelaars, CATh] in het verkeer is gebracht, kunnen zij zich niet meer verzetten tegen verder gebruik van deze informatie – voor zover daarbij geen auteurs- en databankrechten e.d. worden geschonden – door het plaatsen op de website van een tekst als hierboven weergegeven.”
Dit betekent dus dat voorwaarden het gebruik van informatie niet onrechtmatig maakt, voorzover dat gebruik niet tot inbreukmakend handelen leidt. Dat betekent dat het contractenrecht ook niet kan prevaleren boven het auteursrecht. Dat lijkt mij terecht.
Tot slot oordeelt de rechter dat ZAH ook niet op een andere manier onrechtmatig heeft gehandeld.
“De website van ZAH is te beschouwen als een zoekmachine. Zij maakt het voor de consument immers mogelijk om te zoeken naar nagenoeg alle te koop staande woningen in Nederland. ZAH maakt daarbij gebruik van (op rechtmatige wijze) op internet geplaatste – en daarmee voor een ieder openbare – gegevens. In zoverre is de website van ZAH ook niet aan te merken als een directe concurrent van de websites van de NVM-makelaars.”
Als dit alles nog niet genoeg is, krijgt NVM ook nog een tik op de vingers over de wijze waarop zij heeft geprocedeerd. Door een summiere dagvaarding op te stellen en pas bij pleidooi met bepaalde feiten te komen, heeft zij in strijd met de goede procesorde gehandeld.
“Met betrekking tot de gestelde fouten en slordigheden op de website van ZAH is de voorzieningenrechter van oordeel dat de NVM-makelaars deze stelling niet eerst ter zitting kunnen poneren. Hiertegen heeft ZAH zich immers niet voldoende kunnen verweren. Daarbij wordt nog opgemerkt dat het hier gaat om een belangrijke, principiële zaak waarbij het al geruime tijd in de lijn der verwachting lag dat een inhoudelijk oordeel aan de (voorzieningen)rechter zou worden gevraagd. Door desondanks een zeer summiere dagvaarding uit te brengen, waarin het punt van de gestelde fouten en slordigheden op de website van ZAH zelfs niet eens wordt genoemd, en vervolgens ter zitting wel met een zeer uitgebreide pleitnota te komen, handelen de NVM-makelaars op dit punt in strijd met de beginselen van een goede procesorde. De voorzieningenrechter zal dit punt daarom niet onderzoeken.”
De uitgebreide behandeling van de diverse argumenten maakt de uitspraak zeer interessant. We mogen gerust vaststellen dat het internetrecht weer verrijkt is met een klassieker.
Lees hier het vonnis.
