De inzet van zzp’ers blijft een hot issue in de zorg. Afgelopen jaar heeft de Autoriteit Consument & Markt (“ACM”) verschillende koepelorganisaties in de zorg geïnformeerd over de toepassing van de mededingingsregels op de zorg. De ACM liet weten dat zij meermaals meldingen heeft ontvangen over afspraken of afstemming tussen zorgwerkgevers over het niet-inhuren van zzp’ers of hun tarieven. Dergelijke afspraken zijn veelal in strijd met de mededingingsregels.
Toezicht van de ACM op de arbeidsmarkt is geen novum. In deze eerdere blog bespraken wij al in algemene zin concurrentiebeperkende afspraken op de arbeidsmarkt.
Samenwerking om arbeidskrapte tegen te gaan
Binnen het kader van de mededingingsregels mogen zorgwerkgevers op verschillende manieren samenwerken. Het belangrijkste kader voor afspraken tussen zorgwerkgevers wordt gevormd door het Nederlandse en Europese kartelverbod op grond waarvan concurrentiebeperkende afspraken zijn verboden. Van belang is dus dat samenwerkingsvormen niet nadelig uitpakken voor zorgmedewerkers – ongeacht of deze in loondienst zijn of actief zijn als zzp’er.
De ACM heeft aangegeven dat zorgwerkgevers onder voorwaarden kunnen samenwerken bij onder andere:
- Onderzoek naar de arbeidsmarkt
- De opleiding en scholing van zorgpersoneel
- Promotionele activiteiten voor werken in de zorg
- Het vaststellen van uniforme kwalificatie- en ervaringseisen
- Het opzetten van een digitaal platform waarop personeel diensten bij een andere zorgwerkgever kan vervullen
- Het aanbieden van een arbeidscontract voor meerdere zorgwerkgevers
- Het contracteren met bemiddelings- of detacheringsbureaus
- Het opzetten van een regionale pool voor zzp’ers
Zo kunnen enkele zorgwerkgevers binnen een regio ervoor kiezen om samen een inkoopverband op te richten die namens hen onderhandelt met een bemiddelingsbureau. Uitgangspunt moet daarbij volgens de ACM zijn dat zorgaanbieders wel de eigen tarieven blijven bepalen waarvoor zij zzp’ers willen inhuren en zorgwerkgevers vrij blijven om ook met andere bemiddelingsbureaus te werken en vice versa.
Een andere optie voor zorgwerkgevers is het opzetten van een gezamenlijk digitaal platform voor het invullen van diensten. Via dit platform kunnen werknemers van verschillende zorginstellingen openstaande diensten bij andere zorginstellingen vervullen. Hierbij is onder andere van belang dat deelname voor werknemers optioneel is, en geen afstemming is tussen deelnemende zorgwerkgevers over de arbeidsvoorwaarden. Ook moet het initiatief in beginsel toegankelijk zijn voor andere zorgwerkgevers in de regio. Er is in principe geen verplichting voor zorgwerkgevers om zzp’ers toegang te geven tot het platform, maar het is werkgevers in ieder geval niet toegestaan om onderling af te spreken om geen gebruik meer te maken van zzp’ers of deze als laatste in te zetten.
Samenwerking met andere werkgevers
Niet alle vormen van afspraken tussen zorgwerkgevers zijn toegestaan. Als vuistregel geldt dat afspraken over onderdelen waarop zorgwerkgevers met elkaar concurreren bij de ‘inkoop’ van werknemers of zzp’ers in beginsel niet zijn toegestaan. Dit omvat onder andere:
- Afspraken over tarieven en arbeidsvoorwaarden (buiten cao-verband)
- Afspraken over het niet-werven of niet-aannemen van elkaars personeel
- Afspraken over de inhuur van zzp’ers
- Afspraken over de voorwaarden van de inhuur van zzp’ers
- Het uitwisselen van loon, tarieven en arbeidsvoorwaarden van eigen personeel en zzp’ers
Zo volgt hieruit dat het voor zorgwerkgevers niet toegestaan is om afspraken te maken over het niet- of minder inhuren van zzp’ers of het pas in de laatste plaats inhuren van zzp’ers. Hetzelfde geldt voor het afspreken van maximale zzp-tarieven of afspraken om zzp’ers een (even groot) verplicht aantal diensten in te roosteren als personeel in loondienst. Het is ook niet toegestaan dat zorgwerkgevers gezamenlijk berichten dat zij geen zzp’ers meer inhuren om aan de geldende wet- en regelgeving, zoals de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) te voldoen. Let wel, zorgwerkgevers mogen wel zelfstandig besluiten om geen zzp’ers meer in te zetten.
De rol van branche- en koepelorganisaties
Het kartelverbod is onverkort van toepassing op branche- en koepelorganisaties. Bovenstaande voorbeelden gelden dus ook als hierover afspraken binnen branche- en koepelorganisaties worden gemaakt. Dit houdt in dat zij in beginsel ook geen berichten of adviezen mogen uitsturen over het wel of niet inhuren van zzp’ers. Dergelijke berichten of adviezen kunnen namelijk opgevat worden als een oproep tot collectief gedrag of afspraken. Tevens geldt dat deze organisaties de potentie hebben om te fungeren als platform voor verboden afstemming tussen werkgevers. Binnen branche- en koepelorganisaties wordt daarom doorgaans met informatie-uitwisselingsprotocollen gewerkt.
Opties bespreken
De ACM benadrukt dat er verschillende opties zijn voor zorgwerkgevers om samen te werken ter oplossing van de arbeidskrapte. SOLV adviseert haar cliënten regelmatig over de toelaatbaarheid van een samenwerkingsverbanden, waaronder op de arbeidsmarkt. Om vrijblijvend te sparren kunt u contact opnemen met Kim van Haastrecht of Jelle van den Biggelaar.
