Een aantal fracties in de Eerste Kamer heeft in een nader voorlopig verslag (pdf) kritische vragen gesteld over de wijziging van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002. Het wetsvoorstel wordt in de volksmond inmiddels ook wel de sleepnetwet genoemd, omdat het de bevoegdheid creëert voor de AIVD tot ongerichte massainterceptie van communicatie. In de wet zelf wordt gesproken over ‘onderzoeksopdrachtgericht’ aftappen. Bits of Freedom noemde de afkorting die intern binnen het ministerie gebruikt wordt (“OOG”), terecht al Orwelliaans, maar dat terzijde. Laat u zich niet afleiden door de woordkeuze van het ministerie, het gaat echt om massa-interceptie.
Terug naar de Eerstekamervragen. Op grond van het wetsvoorstel, dat eerder dit jaar werd aangenomen in de Tweede Kamer, moet de onderschepte communicatie terstond worden vernietigd wanneer is vastgesteld dat de communicatie niet relevant is voor het onderzoek of enig ander lopend onderzoek. Ook wanneer een periode van drie jaar verstreken is nadat de communicatie is onderschept, althans is ontsleuteld, moet de onderschepte communicatie worden verwijderd. In het wetsvoorstel staat echter geen verplichting opgenomen om de onderschepte communicatie zo snel mogelijk te onderzoeken op relevantie. De SP vraagt dan ook terecht waarom de verzamelde gegevens niet direct onderzocht zouden moeten worden. In de woorden van de SP-fractie in de Eerste Kamer:
Hoe kan de inzet van onderzoeksopdrachtgerichte interceptie leiden tot een zo gericht mogelijke inzet – zoals de regering beoogt – als niet vereist is dat de verzamelde data zo spoedig mogelijk op daadwerkelijke relevantie worden getoetst?
De SP gaat door met het stellen van goede vragen, want even later in het verslag komt ook Wannacry aan de orde. De minister heeft zich eerder op het standpunt gesteld dat de inlichtingendiensten bij hen bekende kwetsbaarheden in software geheim moeten kunnen houden, zodat zij er gebruik van kunnen maken. De SP vraagt of het Wannacry-debacle nog iets heeft veranderd aan het standpunt van de minister:
Verandert het recente nieuws over het uitlekken van door (buitenlandse) inlichtingendiensten gevonden onbekende kwetsbaarheden en het daaropvolgende gebruik door criminelen, zoals bij de ‘Wannacryransomware’ iets aan het Nederlandse standpunt over het gebruik van onbekende kwetsbaarheden door inlichtingen- en veiligheidsdiensten?
Overigens is de kans klein dat de Eerste Kamer de sleepnetwet nog afwijst. Bij de stemming in de Tweede Kamer stemden alleen Groenlinks, D66, de SP en wat eenmansfracties tegen, onvoldoende voor een meerderheid in de Eerste Kamer.
