Influencers die (substantieel) geld verdienen met het creëren van content op videoplatformdiensten als Youtube en TikTok, moeten zich registreren bij het Commissariaat van de Media (CvdM). Althans, voor zover de kanalen van deze content creators als ‘commerciële mediadienst op afstand’ kwalificeren. Want die kanalen zijn onderworpen aan de Mediawet en daarmee ook aan het toezicht van het CvdM.
Commerciële mediadienst op afstand
In 2018 werd de Richtlijn Audiovisuele Mediadiensten herzien. Waar deze richtlijn zich eerst voornamelijk richtte op omroepen en streamingsdiensten, zijn nu ook videoplatformdiensten zoals Youtube en TikTok expliciet onder de werkingssfeer van de richtlijn gebracht.
Deze platforms kwalificeren als commerciële mediadiensten op aanvraag (cmoa), een centraal begrip binnen de richtlijn. Een cmoa moet aan een drietal specifieke regels voldoen. In de eerste plaats moet zij maatregelen nemen om minderjarigen tegen schadelijke content op hun platform te beschermen. Daarnaast moeten bepaalde typen content – zoals video’s met terroristische inhoud – in het geheel van het platform worden geweerd. Ten slotte zijn er regels omtrent de reclame op videoplatformdiensten. Zo moet reclame ook als zodanig herkenbaar zijn.
Niet alleen de platforms zelf, maar ook de kanalen op die videoplatforms kunnen sinds de herziening als cmoa worden aangemerkt. De richtlijn is inmiddels geïmplementeerd in de Mediawet. Dit betekent dat Nederlandse ‘content creators’ – wanneer hun kanaal als een cmoa kwalificeert – zijn onderworpen aan de Mediawet en daarmee aan het toezicht van het Commissariaat voor de Media.
Welke kanalen kwalificeren als cmoa?
Voor content creators is het daarom relevant om vast te stellen of hun kanaal als cmoa kwalificeert. Van oudsher is sprake van een cmoa wanneer:
- Het gaat om een economische dienst;
- Het hoofddoel is het aanbieden van video’s;
- Het aanbod wordt gepresenteerd in een catalogus;
- De dienst heeft een massamediaal karakter;
- De keuze van video’s staat onder redactionele verantwoordelijkheid.
Aan de toepassing van deze traditionele kenmerken werd echter nog geen EU-brede invulling gegeven. Wanneer is bijvoorbeeld sprake van een kanaal met een massamediaal karakter? Het Commissariaat biedt content creators daarom handvatten in de vorm van de aangepaste Beleidsregel classificatie cmoa 2021. Het Commissariaat loopt daarmee ‘voor de Europese muziek uit’.
Concept beslisboom content creators
Om te kunnen bepalen welke kanalen er precies als cmoa worden aangemerkt ontwikkelde het CvdM het afgelopen jaar een ‘beslisboom’. In plaats van zich toe te spitsen op de vraag wanneer een kanaal wel of niet als cmoa aan te merken is, heeft het CvdM getracht om voorwaarden te stellen voor uploaders ervan: de content creators.
Met die voorwaarden wil het CvdM voorkomen dat ook ‘hobby-influencers’ met een bescheiden bereik onder haar toezicht komen te vallen. Vooralsnog moeten de volgende drie cumulatieve voorwaarden worden vervuld voordat (het kanaal van) een content creator onder toezicht van het Commissariaat valt:
- Hij/zij heeft de afgelopen 12 maanden ten minste 24 video’s geupload;
- Hij/zij staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en behaalt met het publiceren van de video’s economisch voordeel;
- Hij/zij een minimum aantal volgers of abonnees heeft van 500.000.
Worden deze drempels gehaald, dan valt (het kanaal van) de content creator in beginsel onder toezicht van het Commissariaat.
Het aantal volgers dat een content creator moet hebben, is vooralsnog onder voorbehoud. Eerder werd nog gesproken van 100.000 volgers of abonnees, maar Peter Eijsvoogel – de voorzitter van het CvdM – gaf deze maand in een webinar over online contentregulering een drempel van 500.000. Ook zal er een mogelijkheid worden geboden om uitgezonderd te worden van het nieuwe beleid, mocht de toepassing daarvan onevenredig zijn.
Zelfregulering content creators
Voor deze herziening hadden ‘content creators’ zich al te houden aan de voorwaarden van het videoplatform zelf en aan een tweetal zelfreguleringsinstrumenten (de Nederlandse Reclame Code en de Reclamecode Social Media & Influencer Marketing).
Deze reguleringsinstrumenten blijven nog steeds van toepassing. De Reclame Code Commissie, die toeziet op de naleving van de reclamecodes, kan echter geen handhavingsmaatregelen opleggen. Het Commissariaat kan dat wel, zo kan zij bijvoorbeeld boetes opleggen. Door kanalen van content creators onder toezicht van het CvdM te brengen, kunnen de regels waaraan zij zich moeten houden dan ook effectiever worden gehandhaafd.
Content creators opgelet!
Het Commissariaat wil het toezicht op ‘content creators’ stapsgewijs uitrollen. Wegens gebrek aan (Europese) houvast over wanneer een kanaal als cmoa kwalificeert, gaat zij eerst aan de slag met een beperkte groep content creators die in ieder geval onder de wettelijke definitie (van aanbieder van een cmoa) zullen vallen.
De herziene Beleidsregel cmoa zal naar verwachting in het eerste kwartaal van 2022 gepubliceerd worden. Na publicatie zal het CvdM de doelgroep eerst voorlichten. Daarna zullen content creators – mits hun kanaal als cmoa kwalificeert – zich bij het Commissariaat moeten registreren.
