De rechtbank Den Haag heeft de Kansspelautoriteit gelijkgegeven in een zaak tegen EA: loot boxes zijn een verboden kansspel. EA moet haar Packs verwijderen uit de populaire voetbalgame FIFA.
De uitspraak gaat een grote impact hebben op een belangrijk verdienmodel in de gaming industrie. Onderzoek uit 2018 suggereerde dat loot boxes en skins in 2022 een markt van 50 miljard dollar zouden vertegenwoordigen.
Bereik kansspelwetgeving
Kansspelen worden in Nederland gereguleerd door de Wet op de kansspelen (de “Wok”). In beginsel is het aanbieden van kansspelen, tenzij daarvoor een vergunning is verleend. Er is sprake van een verboden kansspel als:
- Deelnemers prijzen of premies kunnen winnen; en
- De winnaars worden aangewezen door enige kansbepaling.
Zuivere behendigheidsspellen vallen buiten het bereik van de Wok. De behendigheid van de deelnemers bepaalt dan immers het resultaat van het spel, niet het kanselement. Kansspelen met behendigheidselementen vallen wel binnen het bereik van de Wok.
Poker is zo een kansspel met behendigheid. Bij poker speelt behendigheid een rol, maar speelt ook een element van toeval: het toekennen van de kaarten. Op deze onzekere factor hebben de deelnemers, hoe behendig ze ook zijn, geen overwegende invloed.
Kansspelautoriteit: loot boxes zijn een kansspel
Loot boxes zijn virtuele boxes in een spel die een speler kan ‘openen’. Hiermee kunnen spelers virtuele items verkrijgen voor gebruik in het spel. Dit kan een item zijn waardoor de speler sterker wordt of bijvoorbeeld een puur cosmetische verbetering van een character. Een speler kan een loot box op verschillende manieren openen, bijvoorbeeld met in-game valuta.
In 2018 heeft de Kansspelautoriteit, de toezichthouder voor kansspelen, onderzoek gedaan naar loot boxes in games. Loot boxes zouden zorgen voor een vermenging van kansspelen en behendigheidsspelen. Ze zouden in strijd zijn met de Wok als de inhoud van de loot box wordt bepaald door toeval én de prijzen buiten het spel kunnen worden verhandeld. De prijzen hebben dan economische waarde. De Kansspelautoriteit verleent geen vergunningen voor kansspelen in de vorm van loot boxes.
Kansspelautoriteit: FIFA Packs zijn verboden loot boxes
De Kansspelautoriteit is van mening dat Packs in het EA voetbalspel FIFA verboden loot boxes zijn.
Met FIFA Packs kunnen spelers virtuele voetballers verkrijgen en deze verhandelen op de virtuele transfermarkt. Op voorhand is niet duidelijk welke voetballers er in een Pack zitten. Spelers kunnen Packs kopen met FIFA-punten of met FIFA-munten. FIFA-punten kunnen worden gekocht met echt geld en FIFA-munten kunnen in het spel worden verdiend.
Aan het criterium van kansbepaling is volgens de Kansspelautoriteit voldaan. De speler kan namelijk niet beïnvloeden welke voetballer(s) hij uit een Pack krijgt. Ook is sprake van een prijs of premie. De voetballer(s) kunnen immers tegen FIFA-munten worden overdragen aan andere spelers. Daarmee zijn de goederen intern verhandelbaar. Ook kunnen spelers FIFA-munten op de zwarte markt verhandelen voor echt geld.
De Kansspelautoriteit heeft EA vanwege het overtreden van de Wok in 2019 een last onder dwangsom opgelegd. EA moet haar werkwijze aanpassen of anders een dwangsom betalen. Die dwangsom kan oplopen tot 250.000 euro per week, met een maximum van 5 miljoen euro.
Standpunt EA
Volgens EA zijn FIFA Packs geen kansspel. De Packs zijn een onderdeel van FIFA – wat een behendigheidsspel is – en geen losstaand kansspel. De behendigheid van de FIFA-speler is de grootste en doorslaggevende factor voor de uitkomst van de virtuele voetbalwedstrijd. De toevoeging van een kans-element, zoals Packs, maakt FIFA volgens EA niet tot een kansspel.
Ook zegt EA dat deelnemers geen prijzen kunnen winnen. De goederen uit Packs hebben alleen binnen de transfer-modus een relevante spelwaarde. Er vindt geen uitkering of omzetting in geld plaats, zodat van economische waarde geen sprake is. Dat er een zwarte markt bestaat doet aan deze beoordeling niet af.
Rechtbank: loot boxes zijn verboden kansspel
EA heeft het oordeel van de Kansspelautoriteit voorgelegd aan de rechtbank Den Haag. Maar de rechtbank is het eens met de Kansspelautoriteit: Packs zijn verboden onder de Wok.
Ten eerste oordeelt de rechtbank dat de Packs een opzichzelfstaand spel zijn, geen onderdeel van het behendigheidsspel FIFA. Daarin volgt de rechtbank het standpunt van de wetgever bij de nieuwe Wet Kansspelen op afstand: “De loot box is een opzichzelfstaand kansspel dat wordt aangeboden binnen een game”. Zie eerdere blogs over de Wkoa hier en hier.
Ook is volgens de rechtbank voldaan aan het criterium ‘kans’: ”de uitkomst van Packs wordt alleen door toeval bepaald, de spelers hebben geen overwegende invloed op de inhoud van de Packs en er is geen behendigheid nodig om deel te nemen aan Packs.”
Tot slot is sprake van een prijs of premie. De interne, virtuele game-economie kan namelijk als een reële economie worden beschouwd. De economische waarde van een voetballer in het spel komt tot uiting in het feit dat FIFA-munten naar FIFA-punten kunnen worden omgerekend en vervolgens naar echt geld. Het bestaan van deze interne markt is doorslaggevend voor de vraag of sprake is van een ‘prijs’. Een bijzondere versie van de virtuele speler Gullit was bijvoorbeeld (minimaal) 9.970.000 FIFA-munten waard, omgerekend € 1.994.
Het feit dat er ook een zwarte markt bestaat waar FIFA-munten omgezet kunnen worden in echt geld, “vormt een extra aanwijzing voor de vaststelling dat sprake is van een reële economische waarde”.
Hoe dan wel?
Volgens de Kansspelautoriteit zijn verschillende opties mogelijk om te voldoen aan de Wok. Zo kan EA de loot boxes vervangen door ‘direct buy’: spelers kopen dan items die van tevoren bekend zijn, zodat het kanselement niet meer speelt. Een andere optie is het stopzetten van de mogelijkheid tot het verhandelen van de items, zodat het prijsaspect niet meer speelt.
EA heeft bij de Kansspelautoriteit een theoretische variant voorgesteld op de ‘direct buy’ optie. Spelers zouden een aankoopbeslissing kunnen nemen nadat de voetballers uit de Pack zichtbaar zijn, zodat er geen sprake meer is van een kanselement. Wanneer de speler die Pack niet koopt, kan hij echter de volgende Pack niet zien en niet kopen. Volgens de Kansspelautoriteit is dan nog steeds sprake van een kanselement.
Deze optie is door de rechtbank niet beoordeeld omdat EA het niet voldoende had uitgewerkt. Afhankelijk van de uitwerking kan dit nog een mogelijke oplossing zijn. Wij verwachten echter niet dat de Kansspelautoriteit er genoegen mee zal nemen.
Game over voor loot boxes en FIFA Packs in Nederland?
EA gaat in hoger beroep en het is dus nog afwachten of het definitief game over is voor FIFA Packs. De hoger beroep-rechter gaat nog beslissen of EA in de tussentijd al moet voldoen aan de last onder dwangsom. Zo ja, dan zal EA de FIFA-punten waarschijnlijk uit het spel halen, zoals zij in België al heeft gedaan.
De discussie over loot boxes is met deze uitspraak in ieder geval niet van tafel. In veel landen zijn loot boxes nog toegestaan, omdat het economische argument daar niet opgaat. Zo is volgens de UK Gambling Commission bij FIFA relevant dat uitbetaling niet mogelijk is.
Vanuit de branche en beleidsmakers klinkt een steeds sterkere oproep om loot boxes te verbieden dan wel in te perken. Dit heeft vooral te maken met het risico op kansspelverslaving en het feit dat de games worden gespeeld door grote aantallen kinderen.
