De wielerwereld is opgeschrikt door de dramatische crash van Fabio Jakobsen en Dylan Groenewegen in de Ronde van Polen. In volle sprint wijkt Groenewegen van zijn lijn af, waardoor Jakobsen snoeihard tegen de boarding tot stilstand komt. Jakobsen lijkt inmiddels gelukkig buiten levensgevaar, maar het had nog zeker veel slechter kunnen aflopen voor het sprinttalent van Deceuninck-Quickstep. De vraag die nu gesteld wordt: in hoeverre kan de organisatie van de Ronde van Polen aansprakelijk gesteld worden voor het ongeluk?
Parcours
Wielrennen is een bijzondere sport. Het is zo ongeveer de enige sport waarbij deelnemers met snelheden tot 100 kilometer per uur (in de afdaling), zonder noemenswaardige bescherming voor hun lichaam, op de openbare weg met elkaar racen. De organisator van een wielerwedstrijd is verantwoordelijk voor de veiligheid van het parcours. Hij kiest immers welke route gevolgd wordt, en dus welke obstakels zich op of in de buurt van dat parcours bevinden. Waar nodig, zet de organisator het parcours af met hekken, om te voorkomen dat het publiek het parcours op komt.
Er is de laatste jaren veel te doen over de gevaren die racen op de openbare weg met zich meebrengt. En het is niet voor het eerst dat er een heftig ongeval plaatsvindt in de Ronde van Polen. Vorig jaar overleed de 22-jarige Belg Bjorg Lambrecht, toen hij crashte tegen een betonnen rioolbuis. In het geval van het ongeluk van Jakobsen keer lag de finish van een massasprintetappe kort na een afdaling. De snelheden in die massasprint waren daardoor nog hoger dan normaal (tot wel 80 kilometer per uur). Daarnaast gebruikte de organisatie hekken die de crash mogelijk nog erger maakten.
Is de organisator aansprakelijk?
De vraag of de organisatie nu aansprakelijk is, wordt beantwoord aan de hand van de zogenaamde Kelderluik-criteria. Die criteria geven een raamwerk om te beoordelen of degene die een gevaarlijke situatie creëert, aansprakelijk is voor de schade die daardoor ontstaat . De criteria zijn:
- Hoe waarschijnlijk was het dat het slachtoffer niet voldoende oplettend en voorzichtig is?
- Wat is de kans dat daaruit ongevallen ontstaan?
- Hoe ernstig kunnen de gevolgen zijn?
- Hoe bezwaarlijk is het om maatregelen te nemen?
Als je de criteria op een rijtje zet, dan zou je in deze situatie tot de volgende conclusie komen:
- De kans dat een renner in volle sprint niet goed genoeg oplet, is best groot, het gaat immers om de winst.
- De kans dat er dan een valpartij plaatsvindt, is relatief groot.
- De gevolgen kunnen zeer ernstig zijn.
- Het neerzetten van een veilige boarding (en het verleggen van het parcours naar een locatie waar de te verwachten finishsnelheid lager ligt) is niet zeer bezwaarlijk.
Zo bezien zijn er veel argumenten voor aansprakelijkheid van de organisator. Nu wordt het echter ingewikkeld.
Oorzaak
Dit ongeval wordt namelijk niet veroorzaakt door de organisator. Jakobsen valt doordat hij na contact met Groenewegen zijn balans verliest.
Het lijkt er daarbij op dat Groenewegen van zijn lijn afwijkt tijdens de sprint. Hij maakt tot twee keer toe een beweging naar rechts. Dat is tegen de regels, juist omdat daardoor voor andere sprinters gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. De directe oorzaak van de valpartij is dus niet het parcours, of de boarding, maar het feit dat twee renners in een sportsituatie alles op alles zetten voor de winst en daarbij elkaar raken. Je kunt je dus zeker afvragen of er sprake is van een zogenaamd condicio sine qua non-verband tussen de gebrekkige boarding en de valpartij.
De valpartij lijkt wel te worden verergerd door de hoge snelheid als gevolg van het parcours, en door de slechte boarding, maar dat is een ander vraagstuk. Áls de organisator aansprakelijk zou zijn, dan is hij niet voor de gehele schade van Jakobsen aansprakelijk. De organisator is dan enkel aansprakelijk voor die schade die ontstaan is als gevolg van de hoger dan normale sprintsnelheid en de gebrekkige boarding.
Het is vrijwel onmogelijk om aan te tonen dat dergelijke aanvullende schade er daadwerkelijk is. De vraag is dan: wat was de schade geweest als er betere boarding was, of een finish op een andere locatie (niet na een afdaling)? Ook dan was er immers een valpartij geweest, maar dan waren de gevolgen wellicht minder erg geweest. Die vragen zijn dan ook niet te beantwoorden. Duidelijk is wel dat je niets verandert aan het feit dat wielrennen een gevaarlijke sport op de openbare weg is, waar valpartijen regelmatig plaatsvinden.
Conclusie
De organisator van een sportevenement is verantwoordelijk voor de veiligheid van het parcours. Wanneer dat parcours gevaarlijk is, moet de organisator maatregelen nemen om het parcours veilig te maken. In dit geval is het zeer de vraag of de organisator verantwoordelijk is voor de valpartij, en of de organisator dus aansprakelijk is.
Wel vind ik dat de organisator te weinig heeft gedaan om de gevolgen van een valpartij te beperken. In het bijzonder zorgt het type boarding, bedoeld om het publiek op afstand te houden, op zichzelf voor een onveilige situatie. De aanvullende schade die daardoor ontstaat, zou in Nederland wellicht voor rekening van de organisator moeten zijn.
