De Kamer van Koophandel heeft geen databankenrecht op het handelsregister. Zo oordeelde de rechtbank Midden-Nederland vorige week in een procedure tussen de Vereniging voor Zakelijke B2B Informatie (“VVZBI”) en de Kamer van Koophandel.
De aanleiding voor de procedure was als volgt. De KvK heeft een aantal langlopende contracten met aanbieders van bedrijfsinformatie ten behoeve van creditmanagement, risk & compliance en marketingdoeleinden. Deze partijen gebruiken de gegevens in het handelsregister ten behoeve van hun eigen dienstverlening aan hun klanten.
De KvK heeft daar problemen mee. Dit zou namelijk interfereren met de wettelijke taken van de KvK. De rechtszekerheid is er niet mee gediend, omdat de schaduwregistraties die hiermee ontstaan mogelijk niet up-to-date zijn. Daarnaast ontstaan er problemen op het gebied van kostendekkendheid, omdat de KvK hierdoor inkomsten misloopt. Tot slot zijn er bezwaren in verbant met de privacy, omdat de schaduwregistraties niet met dezelfde privacywaarborgen zijn omkleed als het handelsregister van de KvK zelf.
Dus zegde de KvK de lopende contracten op, zodat uiteindelijk nieuwe gebruiksvoorwaarden van kracht zouden kunnen worden. In die nieuwe gebruiksvoorwaarden was dan opgenomen dat voor het hergebruiken van (substantiële delen van) het handelsregister databankrechtelijke toestemming nodig is. Dat zou een streep door de rekening van de VVZBI betekenen.
Reden genoeg voor de VVZBI om een procedure te starten tegen de KvK. In die procedure vorderde VVZBI een verklaring voor recht dat de KvK helemaal geen databankenrecht heeft op de informatie in het handelsregister.
Databankenrecht
Het databankenrecht beschermt verzamelingen van gegevens die systematisch of methodisch zijn geordend en afzonderlijk toegankelijk zijn. Om voor bescherming in aanmerking te komen moet in de verkrijging, de controle, of de presentatie van de inhoud van de databank substantieel zijn geïnvesteerd.
Zo beschouwd lijkt het dat de KvK inderdaad wel een databankenrecht heeft op het handelsregister. Dat register presenteert zichzelf immers niet. De KvK heeft op zijn minst in de presentatie van de databank substantieel geïnvesteerd.
De rechtbank komt tot dezelfde conclusie:
“De KVK heeft voldoende aangetoond dat zij substantieel investeert in de databank die het handelsregister vormt. Dat de KVK niet actief op zoek hoeft te gaan naar bedrijfsgegevens, maar deze op grond van de wet krijgt aangeleverd van ondernemers en dit veelal digitaal gebeurt, neemt niet weg dat zij gelet op de toelichting die zij heeft gegeven veel middelen aanwendt om deze gegevens op geordende wijze te verwerken in het handelsregister. De aangedragen gegevens moet zij controleren op juistheid en volledigheid en daarna invoeren in het handelsregister, dat daartoe moet worden bewerkt, gewijzigd en geactualiseerd. De inspanningen en kosten die daarmee gemoeid zijn, vallen onder investeringen in de verkrijging en/of de controle van gegevens.”
Producent
En toch gaat het mis voor de KvK. De rechtbank toetst vervolgens namelijk of de KvK wel aan te merken is als “producent” van het handelsregister in de zin van de Databankenwet. De “producent” van een databank is op grond van artikel 1 lid 1 sub b degene die het risico draagt van de voor de databank te maken investering.
Vervolgens overweegt de rechtbank dat de ratio van het databankenrecht kennelijk is het beschermen van substantiële investeringen, door diegene die het risico van de investering draagt de zekerheid te bieden dat hij daarvoor zal worden vergoed. Het databankenrecht kent dus een economische drijfveer.
Dan overweegt de rechtbank dat die economische drijfveer voor de KvK niet bestaat. De KvK voert immers gewoon een wettelijke taak uit. In de woorden van de rechtbank:
“De KVK (1) draagt immers niet het financiële risico van de investeringen in het handelsregister, omdat wettelijk is geregeld dat de (goedgekeurde begrote) kosten van de KVK die niet uit haar inkomsten kunnen worden voldaan, worden gedekt door de Rijksoverheid en (2) behoeft geen stimulans om de investeringen te doen, omdat zij die stimulans al heeft vanwege de aan haar opgedragen wettelijke taak (ofwel: een economische rechtvaardigingsgrond ontbreekt bij de KVK). De rechtbank is daarom van oordeel dat de KVK niet kwalificeert als producent in de zin van de Databankenwet, zodat haar geen databankrechtelijke bescherming toekomt op het handelsregister.”
Gevolgen
Tegen de redenering van de rechtbank is echter wel iets in te brengen. Betekent dit bijvoorbeeld dat geen enkel overheidsorgaan nog databankrechten kan hebben op een databank die is samengesteld ter uitvoering van de publieke taak? Ook daar ontbreekt immers de economische drijfveer. En is het niet zo dat de economische drijfveer juist wel aanwezig is, doordat door middel van het databankrecht de grootgebruikers van het handelsregister de grootste kosten dragen?
Reden genoeg voor een hoger beroep, zo lijkt mij. Tot die tijd kan de KvK niet op grond van databankrechten de verdere verspreiding van informatie uit het handelsregister beperken.
