De Deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten baarde vorige week opzien door tegen BNR te stellen dat Nederlandse advocaten geen bitcoins mogen accepteren als betaling voor hun dienstverlening. “[…] het kernwoord is giraal. Dat betekent dat het volgens het reguliere bancaire systeem moet.” Deze redenering lijkt sluitend, maar is toch echt te kort door de bocht. Om te begrijpen waarom dat zo is, moeten we kijken naar de achtergrond van de regel dat advocaten in beginsel alleen girale betalingen mogen accepteren.
De kern van de regel is te vinden in de Verordening op de administratie en de financiële integriteit (“de Vafi”). Deze set regels is opgesteld door de Nederlandse Orde van Advocaten en geldt dan ook voor alle advocaten in Nederland. Artikel 10 van de Vafi bepaalt:
“Artikel 10
- De advocaat verricht of aanvaardt in het kader van zijn praktijkuitoefening betalingen slechts giraal behoudens het bepaalde in de volgende leden van dit artikel.”
Die volgende leden van het artikel geven een uitzondering voor betaling in contant geld, wanneer er feiten of omstandigheden zijn die dat rechtvaardigen. Er zijn twee vragen die je bij dit artikel zou moeten stellen. Ten eerste: wat is het achterliggende doel van dit artikel? Ten tweede: Met dat doel in het achterhoofd, wat wordt dan bedoeld met girale betalingen?
Het is gelukkig vrij eenvoudig te bepalen wat het doel van deze regel is. De toelichting op de Vafi stelt het als volgt:
“Doel van deze bepaling is te voorkomen dat advocaten betrokken raken bij criminele handelingen.”
Het is met andere woorden niet de bedoeling dat de dienstverlening van een advocaat gebruikt wordt om geld wit te wassen. Met dit doel in het achterhoofd is het begrijpelijk dat de Orde ooit als eis heeft gesteld dat betalingen aan advocaten in beginsel giraal moeten verlopen. Het alternatief was betaling in briefjes en munten, en het is niet de bedoeling dat advocaten bewust of onbewust meewerken aan het witwassen van crimineel geld.
Met dat doel in het achterhoofd zou ik de tweede vraag als volgt beantwoorden: met girale betaling wordt bedoeld betaling die transparant en traceerbaar is, zodat het witwassen van crimineel geld moeilijker wordt. Wie op dit punt zou inbrengen dat bitcoins toch anoniem zijn, raad ik aan om dit (wetenschappelijke) artikel te lezen. Voor wie liever gewoon de conclusie wil horen: in vrijwel alle gevallen zijn bitcoingebruikers en hun transacties te identificeren.
Bitcoin is met andere woorden 100% transparant en 99% traceerbaar en voldoet daarom, in sommige gevallen nog meer dan een bankbetaling, aan het vereiste dat advocaten niet betrokken moeten raken bij het witwassen van geld. Mijn conclusie is dan ook dat de geest van de Vafi niet in de weg staat aan betaling in bitcoin.
Voor wie liever naar de letter van de wet kijkt dan naar de geest ervan zijn er echter ook alternatieven. Zo zijn er bitcoinbetaalsystemen waarbij de betaler in bitcoin betaalt, maar de ontvanger gewoon een bedrag in euro’s op zijn rekening bijgeschreven krijgt. Er is geen regel die zegt dat je de euro’s als advocaat vervolgens niet mag omzetten in bitcoins. Wij zijn in ieder geval heel benieuwd hoe deze discussie zich verder zal ontwikkelen.
