Met een bewijsbeslag kunt u bewijs veiligstellen dat zich bevindt bij een andere partij. Dat bewijs kan u nodig hebben om een rechtszaak te beginnen. In deze blog leggen wij uit hoe een bewijsbeslag in de praktijk werkt.
Het zogenaamde conservatoir bewijsbeslag is een vorm van beslaglegging, net zoals de beslaglegging op een huis of een bankrekening. Het is een bewarende maatregel. Dat betekent dat de bewijsmiddelen worden veiliggesteld zodat de wederpartij ze niet kan kwijtmaken of verbergen. U mag ze niet direct na het beslag al inzien, daarvoor heeft u nog toestemming nodig van de wederpartij of van een rechter.
Bewijsbeslag bij een inbreuk op intellectuele eigendomsrechten of bedrijfsgeheimen
Een bewijsbeslag kan bijvoorbeeld worden gelegd als inbreuk wordt gemaakt op uw intellectuele eigendomsrechten en het bewijs daarvan zich bij de wederpartij of een derde bevindt. Bij een bewijsbeslag kan onder meer beslag worden gelegd op fysieke bescheiden zoals een administratie en orders, maar ook op digitale bescheiden zoals scankopieën, e-mails en computerbestanden, en ook op gegevens in de cloud.
Verzoekschrift bewijsbeslag
Om bewijsbeslag te mogen leggen is toestemming nodig van de rechter, een zogenaamd beslagverlof. Die toestemming moet door een advocaat in een verzoekschrift worden gevraagd. Dat verzoekschrift moet aan bepaalde eisen voldoen. Zo moet onder meer worden vermeld wat de vordering is, waar en bij wie beslag moet worden gelegd en wat het belang en de noodzaak is van het beslag.
Eisen aan een verzoekschrift bewijsbeslag
Het bewijsbeslag moet verder voldoen aan de vereisten van artikel 843a van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. De beslaglegger moet:
- Een rechtmatig belang hebben bij het verkrijgen van de bescheiden;
- Het moet gaan om bepaalde bescheiden; en
- Die bescheiden moeten betrekking op een rechtsbetrekking waarbij de beslaglegger (of zijn voorganger) partij is.
Deze eisen zijn bedoeld om te voorkomen dat het bewijsbeslag wordt gebruikt als ‘fishing expedition’. Het is niet de bedoeling dat zomaar wordt ‘gesnuffeld’ in de organisatie van de wederpartij. Het moet voldoende duidelijk zijn om welke bescheiden het gaat en dat deze zich waarschijnlijk bij de wederpartij of de derde bevinden. Factoren die kunnen helpen bij het aanwijzen van de bescheiden zijn bijvoorbeeld beperkingen in tijd, periode en betrokken personen.
Het verlof
De rechter toetst het verzoek om bewijsbeslag te mogen leggen marginaal. Dat wil zeggen dat hij geen beslissing neemt over de vorderingen, maar slechts toetst of aan de voorwaarden voor het beslag is voldaan. De rechter neemt een beslissing in beginsel zonder de wederpartij te horen op het verzoek. Dat is in het geval van bewijsbeslag ook wenselijk, omdat anders het risico bestaat dat het bewijs wordt vernietigd of verduisterd. Als de rechter voornemens is het verzoek af te wijzen, zal de rechtbank dit in beginsel (vaak telefonisch) kenbaar maken aan de verzoeker en eenmalig de mogelijkheid geven het verzoekschrift aan te passen. Daarna wordt het verlof gegeven of het verzoek afgewezen.
De beslaglegging
Een deurwaarder gaat op basis van het verlof het bewijsbeslag leggen. Hij wordt daarbij vaak geassisteerd door een (IT-)deskundige, slotenmaker en indien nodig een hulpofficier van justitie. De deurwaarder heeft in beginsel toegang tot de beslaglocatie en ruimten en mag daar op zoek gaan naar de bewijsmiddelen.
Een bewijsbeslag kan ingrijpend zijn. Bij een beslag op een huis of bankrekening is vaak meteen duidelijk waar en wat het beslagobject is, terwijl dat bij een bewijsbeslag lang niet altijd het geval is. Stel er moet bewijsbeslag worden gelegd op een contract, dan is het de vraag (1) of dat contract in fysieke of digitale vorm aanwezig is op de beslaglocatie en (2) waar dat exemplaar zich bevindt, in een dossier in de kast, in het archief of, in geval van een digitaal exemplaar, op een harde schijf of een server. De deurwaarder die het bewijsbeslag legt zal dus vaak moeten zoeken naar de bewijsmiddelen. Dat kan ingrijpend zijn. De deurwaarder moet er voor waken dat de bedrijfsvoering zo min mogelijk wordt gestoord, maar ook dat het beslagobject niet ondertussen wordt vernietigd of verduisterd.
Verplichte medewerking bij een bewijsbeslag
De verweerder is verplicht mee te werken aan de beslaglegging en moet bijvoorbeeld ook digitale bestanden toegankelijk maken door wachtwoorden en inlogcodes te verstrekken. Het is mogelijk om in het verzoekschrift een dwangsom te vragen op de weigering om mee te werken. Medewerking kan ook bijdragen aan het zo min mogelijk hinderen van de bedrijfsvoering, de deurwaarder kan dan immers sneller weer vertrekken.
Bewaring van de bewijsmiddelen
Als de deurwaarder (kopieën van) de bewijsmiddelen heeft beslagen dan worden die bescheiden in bewaring gegeven aan een onafhankelijke bewaarder. De bewijsmiddelen blijven daar opgeslagen totdat de rechter, de wederpartij of de derde toestemming heeft gegeven om de beslagen bescheiden te verstrekken.
Inzage na bewijsbeslag
Als de wederpartij na het bewijsbeslag instemt met verstrekking van de beslagen bewijsmiddelen, dan kunnen partijen afspreken hoe die verstrekking plaatsvindt, bijvoorbeeld door persoonsgegevens te anonimiseren of door tussenkomst van een deskundige. Als de wederpartij geen toestemming geeft, dan zal verstrekking van de beslagen bewijsmiddelen aan de rechter moeten worden gevraagd. Let daarbij op de termijn voor het starten van een procedure die in het beslagverlof door de rechter is bepaald.
De rechter zal onder meer beoordelen of er belang is bij het verkrijgen van de bewijsmiddelen, of daadwerkelijk alle beslagen bescheiden moeten worden verkregen of bijvoorbeeld slechts een deel, en of die bescheiden wel betrekking hebben op het geschil.
Mijn blog over vertrouwelijke stukken in het beslag kunt u hier lezen.
Opheffing van een bewijsbeslag
De beslagene kan vragen om opheffing van het bewijsbeslag, bijvoorbeeld omdat de vordering overduidelijk onterecht is, reeds is voldaan of daarvoor zekerheid is gesteld, omdat het beslag onnodig was of omdat bepaalde voorschriften niet in acht zijn genomen.
Het bewijsbeslag: een nuttige, maar soms zeer ingrijpende maatregel. Het moet zorgvuldig worden uitgevoerd. Wilt u meer weten over het bewijsbeslag en de mogelijkheden neem dan contact op met Yentl van den Winkel.
