- Van een UvA student op uitwisseling in de USA kreeg ik een aantal vragen (In mijn essay ga ik in op de wijze waarop online hate speech/extremistische uitspraken op online platforms zoals Facebook gereguleerd kunnen dan wel moeten worden.) . Zoals ik in het verleden wel vaker gedaan heb als ik het een interessant onderwerp/vraag vind, deel ik de antwoorden breder.
- Vindt u dat de nadruk moet komen te liggen op regulering vanuit de overheid om online haatberichten tegen te gaan;
Bij fake news vind ik een rol voor de overheid weggelegd omdat hierbij een kernwaarde van de democratie (meningsuiting) gebruikt wordt om de democratie in de kern te raken. Bij hate speech is het lastiger, mede om een zelfde reden waarom fake news aanpakken lastig is: het bepalen wanneer iets hate speech/fake news is. Nu zijn er in het strafrecht aanknopingspunten vanwege dat hate speech onder strafbare uitingen kan vallen. Het is echter wel een delicaat terrein, een overheid die meningsuiting reguleert. Ik ben dan ook geen voorstander van aanvullende regelgeving bij hate speech (bestaande bepalingen zouden moeten voldoen) anders dan bij fake news (waar bestaande bepalingen niet voldoen, maar het weer lastig is goede regelgeving te bedenken – zo is het om te beginnen al bijzonder lastig een juridisch werkbare definitie van fake news te verzinnen). Wel vind ik dat de overheid moet ingrijpen bij online haatberichten die de grens van strafbaarheid overschrijden. En, overleg (zoals onder andere de EU al doet) met grote spelers als Google en Facebook over hoe dit probleem aan te pakken zie ik ook als een taak van de overheid. Hierbij ligt overigens dezelfde delicaatheid op de loer, dat deze tech giganten onterecht bepaalde content verwijderen. Om dat laatste te voorkomen is het van belang voorzichtig te zijn met ingrijpen, niet te snel, de drempel moet vrij hoog liggen.
- Zo ja, dient dit dan door nationale overheden (zoals in Duitsland met risico op / zweem van eigenbelang van zittende regeringen) of internationaal geregeld te worden (in de vorm van een verdrag);
Ik ben dus niet voor regulering, maar qua scope: Internet is grensoverschrijdend. Een aanpak op internationaal niveau is dan het beste, maar bijzonder lastig. Uitingen kunnen een lokale smaak hebben zowel vanwege de taal als de inhoud. Meningsuiting is cultureel bepaald en wat wij als hate speech zien wordt door sommige andere landen prima gevonden en omgekeerd. Dat je een dergelijk probleem internationaal kan aanpakken is dus theoretisch wenselijk, maar praktisch niet realistisch. Dat EU zich hier in mengt vind ik goed, zeker als ze spreken zoals genoemd wereldwijde spelers als Facebook en Google.
- Zou de regulering zich moeten focussen op terroristisch content of het breder moeten trekken naar ‘hate speech’;
Voor terroristische content geldt mogelijk nog meer dan voor hate speech dat de grenzen vaag zijn. Er zijn evidente ronselsites, die kun je aanpakken. Verheerlijkingssites, die meen ik ook onder de initiatieven van de EU vallen, vind ik al lastiger. Als iemand bijvoorbeeld indertijd zei dat 9/11 het verdiende loon was voor de US, valt dat nog binnen de grenzen van meningsuiting. Als iemand had gezegd het is mooi dat zoveel mensen gedood zijn, vraagt het al eerder om ingrijpen. Wanneer iemand aangaf wat een goede actie het was die zoveel mogelijk navolging geniet, ga je een grens over. Dit simpele voorbeeld (je kunt er vele nuances aan toevoegen) geeft al aan dat het lastig is onderscheid te maken tussen uitingen waar je op moet ingrijpen en die waar het niet nodig is. Ik vind daarbij niet dat je het tot terrorisme moet beperken. Een aanzetten/ophitsen dient meer in algemene zin worden aangepakt. Als iemand op internet zegt dat als je mannen hand in hand ziet lopen je ze moet aanspreken en bij voorkeur in elkaar moet slaan, of dat een vrouw met hoofdoek je op zijn minst moet toewerpen dat ze zich niet moet laten onderdrukken maar bij voorkeur haar hoofddoek eraf moet trekken, ga je grenzen over die verder niets met terrorisme te maken hebben. Dit zijn wel voorbeelden van “aanzetten tot”.
Verwacht u dat de nieuwe regels van de Europese Commissie voldoende soelaas bieden / juridisch haalbaar zijn en zo ja, waarom en zo nee, waarom niet?
Ik vermoed dat je doelt op European Commission proposes new rules to get terrorist content off the web. http://europa.eu/rapid/press-release_IP-18-5561_en.htm
De details van het voorstel heb ik niet gezien, maar bijvoorbeeld de 1 hour rule (tijd om content te verwijderen nadat de overheid hierom verzoekt) is op zichzelf sympathiek, maar vergt wel dat de overheid bijzonder zorgvuldig met deze bevoegdheid om gaat. Naar ik verneem heeft vrijwillige medewerking door ISP’s e.d. niet voldoende gewerkt, dus ik begrijp dat de EU naar overtuigender middelen grijpt. Het zal deels soelaas bieden. Grote platforms, die veel bereik hebben kun je hiermee ontdoen van de genoemde content. Er zullen ook sites blijven die onbereikbaar zijn (vanwege dat ze gehost worden in landen waar ISP’s niet meewerken) maar de impact vanuit het oogpunt van mensen bereiken is daarvan wel minder. Wat de juridische haalbaarheid betreft is de definitie van wat wel en niet onder terroristische content valt en met name ook het toepassen daarvan de lakmoesproef, het is afwachten of er niet content bijvoorbeeld ten onrechte wordt verwijderd. Dat is waarom ik eerder aangaf dat het van belang is de lat hoog te leggen. Of het soelaas biedt, tja, vast wel iets en helemaal niets doen en toekijken is ook geen optie. Er zijn nu eenmaal uitingen die je binnen een democratische samenleving niet kan en moet tolereren.
