Arnoud Engelfriet heeft onlangs een aardige blog geschreven over licentiecontracten, onder de titel “ja, een licentie is een contract!”. Op zich ben ik het geheel eens met de kwalificatie dat een licentie een contract is, maar in zijn afsluitende paragraaf maakt Arnoud volgens mij een rare tournure met betrekking tot softwarelicenties. Arnoud schrijft letterlijk:
“Je moet als gebruiker natuurlijk akkoord gaan met de voorwaarden waaronder je de licentie geboden wordt. Bijvoorbeeld de prijs betalen, broncode van afgeleide werken publiceren of een bronvermelding doen. Wil je dat niet, dan ben je niet aan de voorwaarden gebonden want dan heb je het aanbod afgewezen.
Natuurlijk verlies je de aangeboden rechten als je de voorwaarden niet wenst te aanvaarden. Je valt dan terug op de wettelijke rechten aangaande software: als rechtmatige verkrijger mag je de software op 1 PC draaien (art. 45j) en een backup maken (art. 45k). Wie dus software legaal downloadt, hoeft geen EULA te aanvaarden om deze te mogen gebruiken.”
Het gaat mij met name om zijn laatste zin. Kennelijk betoogt Arnoud dat via internet aangeboden software legaal gebruikt mag worden zonder de EULA overeenkomst te aanvaarden. Volgens Arnoud kan je dan terugvallen op de wettelijke gebruiksrechten voor software (zoals in de Auteurswet opgenomen).
Dit is naar mijn stellige overtuiging onjuist. Immers, je kunt er donder op zeggen dat de EULA overeenkomst bepaalt dat de software niet gebruikt mag worden indien men de EULA overeenkomst niet wenst te accepteren. Het is dus eigenlijk precies als in het voorbeeld dat Arnoud eerder in zijn blog geeft over de supermarkt: “De enige manier om iemand bepaalde voorwaarden op te leggen is middels een overeenkomst. Zo biedt de supermarkt mij elke zaterdag een overeenkomst aan: u krijgt een licentie tot binnentreden, mits u een mandje of winkelwagentje meeneemt. Ik kan die overeenkomst aangaan of niet. In het laatste geval moet ik buiten blijven.”
Dit geldt ook voor de via internet aangeboden software: je kunt de EULA overeenkomst aangaan of niet. Indien niet, dan mag de software niet gebruikt althans gedownload worden. Immers, voor dat gebruik is alsdan geen toestemming verkregen van de auteursrechthebbende op die software. Je kunt dus ook niet teruggevallen op de wettelijke gebruiksrechten voor software in de Auteurswet, want je bent geen rechtsgeldig gebruiker.
Een andere vraag is echter of de EULA overeenkomst wel rechtsgeldig tot stand is gekomen. Doorgaans kwalificeert een dergelijke EULA overeenkomst namelijk als algemene voorwaarden, en onder het Nederlands recht gelden er specifieke regels voor de toepasselijkheid van zulke algemene voorwaarden. Met name de zogenaamde terhandstellingsplicht is een hard criterium. In een elektronische omgeving komt die plicht er met zoveel woorden op neer dat de mogelijkheid moet zijn geboden om de EULA overeenkomst in te zien, op te slaan of te printen, vóór het (kunnen) downloaden van de software. Indien de EULA overeenkomst dus bijvoorbeeld pas op het beeldscherm verschijnt bij het eerste gebruik ná het downloaden, is het zeer aannemelijk dat de EULA niet rechtsgeldig tot stand is gekomen.
Kortom, het is dus onjuist om te betogen dat je een EULA niet hoeft te aanvaarden om de software wel te mogen gebruiken. Je kunt hoogstens betogen dat een bepaalde EULA mogelijk niet op rechtsgeldige wijze tot stand is gekomen, maar dat is wel heel wat anders.
