Het Sinterklaasjournaal is voor een bepaalde doelgroep toch zeker één van de belangrijkste terugkerende media-evenementen van het jaar. Menig kind zit dagelijks aan de buis gekluisterd om de bizarre avonturen van de Sint en zijn Pieten te volgen, die miraculeus genoeg altijd tot een goed einde komen. Voor de omroep die het Sinterklaas in 2013 uitzond, de NTR, eindigt het verhaal minder goed: het Commissariaat voor de Media (hierna ‘Commissariaat’) heeft een boete van €150.000,= opgelegd omdat de toezichthouder in het Sinterklaasjournaal een structurele overtreding van de Mediawet constateerde.
Het Avontuur
Voor wie het niet meer helemaal helder voor de geest heeft: het Sinterklaasjournaal draaide in 2013 om twee verhaallijnen; het inpakken van pakjes door verschillende Pieten en de zoektocht naar de échte staf van Sinterklaas. In het kader van deze thema’s heeft de NTR destijds van het Commissariaat toestemming gekregen om een tweetal nevenactiviteiten te ontplooien: het produceren van speciaal inpakpapier en de door de NTR ontworpen ‘Sintstaf’. Deze producten waren rond het Sinterklaasfeest in 2013 bij speelgoed- en verkleedwinkels verkrijgbaar.
De wet geldt ook voor Sinterklaas…
Direct met het verlenen van de toestemming voor deze nevenactiviteiten heeft het Commissariaat de NTR gewaarschuwd dat zij op grond van artikel 2.89 Mediawet vermijdbare uitingen moest voorkomen. Oftewel: in het Sinterklaasjournaal mogen geen uitingen voorkomen die tot gevolg hebben dat de afname van producten (hier: het inpakpapier of de staf) wordt bevorderd.
Hier ging de NTR in de fout. Het Commissariaat heeft in 2013 ook naar het Sinterklaasjournaal gekeken en constateerde dat in maar liefst 17 van de 18 afleveringen uitgebreid aandacht is besteed aan het inpakpapier van de NTR. Zelfs een compleet ingepakte paardenstal is in het journaal langsgekomen, wat niet op de goedkeuring van het Commissariaat kon rekenen. Ook de ‘Sintstaf’ van de NTR is veelvuldig in de afleveringen van het Sinterklaasjournaal te zien geweest.
In haar zienswijze probeert de NTR haar hachje nog te redden: zo zou het Sinterklaasjournaal een educatief karakter hebben (waarin vermijdbare uitingen onder omstandigheden zijn toegestaan) en vatten kinderen het pakpapier en de staf niet als ‘product’ op.
De ontknoping
Het Commissariaat is echter onverbiddelijk: door het laten zien van het pakpapier kan dit product door het kijkerspubliek worden geïdentificeerd en wordt bovendien een positieve houding ten opzichte daarvan bevorderd. Van het creëren van zo’n positieve houding is namelijk al sprake als op een min of meer opvallende wijze en niet in negatieve zin artikelen worden getoond of een merknaam wordt genoemd. Conclusie: vrijwel altijd als een herkenbaar product in een (kinder)programma van een publieke omroep wordt getoond, is sprake van een niet-toegestane vermijdbare uiting.
Omdat het Commissariaat zwaar gewicht toekent aan het beschermen van de belangen van minderjarigen, vindt de toezichthouder een hoge boete op zijn plaats. Alle omstandigheden in acht nemende, legt het Commissariaat daarom een boete van maar liefst €150.000,= op aan de NTR. De route van bezwaar en beroep staat voor de publieke omroep nog open, maar het heeft er toch alle schijn van dat de NTR een vieze nasmaak overhoudt aan het jaarlijkse kinderfeest.
Het besluit van het Commissariaat is hier te lezen.
