“Mijn 8-jarige dochter belde me op mijn werk op om blij te vertellen dat we kaarten voor de Efteling hadden gekregen. Walgelijk om over de hoofden van kinderen zulke misleidende reclame te maken!”
Dit soort vurige reacties krijgt de Bankgiroloterij naar het hoofd geslingerd naar aanleiding van de ‘gratis’ Efteling-tickets die zij aan willekeurige ontvangers van de volgende brief in het vooruitzicht stelde:
Na opening van deze envelop, zo blijkt, is echter inschrijving voor de Bankgiroloterij vereist om voor de kaarten in aanmerking te komen. Pas na 3 maanden meespelen (à €12,50 per lot), worden de toegangsbewijzen voor de Efteling toegezonden.
Maar liefst 550 mensen lieten via de social-mediakanalen van de Consumentenbond weten door de Bankgiroloterij te zijn misleid. Zij vermoedden immers toegangskaarten in de envelop te vinden, maar troffen slechts een inschrijfformulier voor de loterij aan. Genoeg reden voor de Consumentenbond om bij de kansspelautoriteit een klacht in te dienen.
Hoe zit dat juridisch?
In principe kan iedere consument iets doen tegen een dergelijke praktijk. Zo kun je een klacht bij de Reclamecodecommissie (RCC) indienen, de geschillencommissie die specifiek toezicht houdt op reclame-uitingen van commerciële partijen. De RCC heeft zelfs een aparte code die reclame-uitingen in de kansspelsector reguleert, waarin is opgenomen dat uitingen niet misleidend mogen zijn. Uitspraken van de RCC zijn echter niet bindend en hebben dus lang niet dezelfde impact als een rechterlijke uitspraak of besluit van een bij wet ingestelde toezichthouder.
Daarnaast kan eenieder ook bij de rechter een beroep doen op de ‘reguliere’ bepalingen van het Burgerlijk Wetboek. Op basis van Europese regelgeving is de ‘wet oneerlijke handelspraktijken’ in de Nederlandse wet opgenomen. In het bijzonder zijn de artikelen 6:194 t/m 196 op de reclame-praktijk van toepassing. Bij de rechter kan een consument dan bijvoorbeeld een beroep doen op artikel 6:194 BW, met de stelling dat hij is misleid omtrent de ‘voorwaarden waaronder diensten worden verricht’. De tickets zijn namelijk niet gratis, maar vereisen maandenlange deelname aan de Bankgiroloterij. Overigens kan ook de Autoriteit Consument en Markt (ACM) als handhaver van consumentenrechten via de bestuursrechtelijke route ingrijpen als deze een oneerlijke handelspraktijk constateert.
Sinds 7 mei 2013 bestaat er in Nederland daarnaast het ‘Besluit werving, reclame en verslavingpreventie kansspelen’ (het Besluit), dat door voormalig staatssecretaris Teeven is bedacht om misleidende reclame-uitingen op het gebied van kansspelen terug te dringen. In dit besluit staat bijvoorbeeld dat wervings- en reclameactiviteiten niet tot gokverslaving mogen aanzetten. Ook mogen reclameactiviteiten zich niet op kwetsbare groepen richten, zoals minderjarigen en personen die gevoelig zijn voor een gokverslaving.
Relevant in dit kader is artikel 3 van het Besluit, waarin is opgenomen dat vergunninghouders (zoals de Bankgiroloterij) zich moeten onthouden van het verspreiden van agressieve en misleidende reclameactiviteiten. De kansspelautoriteit is de toezichthouder die zich bemoeit met het handhaven van dit Besluit en kan in dat kader waarschuwingen en boetes tot maximaal maar liefst €780.000,=.
Dit is dus ook de route die de Consumentenbond heeft gekozen. Via Twitter maakte de bond gisteren bekend dat ze een officiële klacht bij de kansspelautoriteit heeft ingediend. De Consumentenbond kiest dus voor de bestuursrechtelijke route en hoopt zodoende op minimaal een reprimande van de kansspelautoriteit zodat de Bankgiroloterij dergelijke uitingen in de toekomst achterwege laat. Het kan echter nog wel even duren voordat er een definitief besluit is genomen: zo kan de Bankgiroloterij tegen een besluit van de kansspelautoriteit eerst nog in bezwaar en daarna bij de rechtbank in beroep.
