Het kabinet kondigde vorige week een nieuw voorstel voor de tweevoudig afgeschoten bewaarplicht aan. In het nieuwe wetsvoorstel, dat nog voor advies naar de Raad van State moet en dus nog niet gepubliceerd is, is voortaan de goedkeuring van de rechter-commissaris nodig voordat een officier van justitie de bewaarplichtgegevens mag opvragen.
Recap
Voor wie de draad kwijt is over de bewaarplicht: er was eens een bewaarplicht. Die hield in dat telecomproviders bepaalde gegevens die zij verzamelden over hun klanten, gedurende een bepaalde periode moesten bewaren, zodat deze gegevens beschikbaar zouden zijn voor justitie. Die bewaarplicht kwam voort uit de Europese Dataretentierichtlijn, die in april 2014 ongeldig verklaard werd door het Hof van Justitie. Daarmee viel niet alleen de Europeesrechtelijke basis onder de Nederlandse bewaarplicht weg, er werd ook een oordeel gegeven over de rechtmatigheid van een algemene verplichting tot het bewaren van telecomgegevens in zijn algemeen.
Hoewel op dat moment de Nederlandse bewaarplicht dus nog op tafel lag, was wel duidelijk dat de Nederlandse bewaarplicht eveneens onrechtmatig was. Dat werd in maart 2015 bevestigd door de Haagse rechtbank. Vanaf dat moment was ook de Nederlandse bewaarplicht formeel gezien buiten werking.
Inhoud van het wetsvoorstel
Zoals gezegd is het wachten nu op de invulling van het wetsvoorstel. De Raad van State moet daar eerst over adviseren. Vlak na het Europese arrest werden enkele vragen door het kabinet al aan de Raad van State gesteld hierover. Toen zei de Raad van State:
“De waarborgen [ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer] dienen duidelijk, concreet en specifiek te zijn. Zo zal bijvoorbeeld gemotiveerd onderscheid moeten worden gemaakt tussen categorieën gegevens, de mate van ernst van de criminaliteit waarvoor de gegevens worden bewaard en de mate waarin er aanwijzingen van betrokkenheid bij criminaliteit zijn. Naar het oordeel van de Afdeling volgt uit het arrest dat in de nationale wetgeving aan alle afzonderlijke waarborgen moet worden voldaan.”
Wel is op dit moment al naar buiten gebracht dat in het wetsvoorstel is opgenomen dat er toestemming van de rechter-commissaris nodig is voordat gegevens door een officier van justitie mogen worden opgevraagd. Ook is voor het opvragen van gegevens vereist dat sprake is van een verdenking van een misdrijf waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan. Dat is overigens geen heel hoge drempel: voor fietsendiefstal is in theorie ook voorlopige hechtenis mogelijk. Wanneer het wetsvoorstel wordt gepubliceerd, zullen we vanzelfsprekend met een nadere analyse komen.
