Zoals de traditie het wil maakt SOLV Advocaten ook dit jaar het jaaroverzicht internetrecht voor u beschikbaar. Voordat u begint met lezen vragen wij u om dit lekkere kerstnummer op te zetten. Vergeet niet uw volume op een redelijk niveau te zetten.
Is het niet helemaal wat u had verwacht? Toch is dit nummer de “Christmas Number One” in Engeland geworden. Een Engels stel was het zat dat elk jaar weer de winnaar van Idols of X-factor de prestigieuze eerste plek van de hitparade haalde met kerst. Daarom richtten zij een Facebookgroep op om te zien of het hun zou lukken genoeg mensen mee te krijgen om de 17 jaar oude rock-anthem van Rage Against The Machine op de eerste plek te krijgen. De rest is geschiedenis. Dit toont toch weer eens de kracht dat het medium in kwestie kan hebben.
Het internetjaar kent ook nog hoogtepunten op het juridisch vlak!
Privacy
Zeer verontrustend was dit jaar het nieuws dat Nederlanders als enige volk in de EU zich niet méér, maar minder zorgen maakt over de bescherming van de privacy. De implementatie van de omstreden Dataretentierichtlijn heeft de Telecommunicatiewet zo gewijzigd, dat alle aanbieders van openbare telecommunicatienetwerken in Nederland sinds september verplicht zijn een waslijst aan persoonsgegevens op te slaan en beschikbaar te houden voor de overheid. Dit natuurlijk uitsluitend ten behoeve van het opsporen en vervolgen van ernstige criminaliteit. Ierland en Slowakije hebben tevergeefs een poging gewaagd om de richtlijn te voorkomen.
Verheugend is het dan ook dat de digitale burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom (BoF), die in 2006 het bijltje erbij neergooide, deze weer heeft opgepakt. Nieuwkomer is de organisatie Privacy First die voor de privacy waakt door zowel juridische acties als ludieke.
Ook werd Google Streetview in Nederland gelanceerd. Wereldwijd heeft deze applicatie tot ophef gezorgd vanwege mogelijke inbreuken op de privacy. In Nederland is de introductie echter zonder ernstige juridische problemen verlopen.
Het publiceren van andermans foto’s mag niet, zo oordeelde de rechter in de zaak tegen website kleinkindonbereikbaar.nl. Foto’s van je kinderen publiceren in een afgeschermd gedeelte van een sociaal netwerk is echter een ander verhaal. Dat mag, tenzij schade, last, hinder of iets dergelijks aannemelijk kan worden gemaakt.
Auteursrecht
Zoals al sinds het begin van internet is in 2009 het auteursrecht weer een actueel thema geweest. Het grootste nieuws wereldwijd was dat de bestuurders van The Pirate Bay hun activiteiten moesten staken vanwege een strafrechtelijke veroordeling door de Zweedse rechter. Deze veroordeling was er op gebaseerd dat hun website assisteert bij het maken van auteursrechtinbreuken. Vervolgens moest de website ook in Nederland afgesloten worden. Deze zaak werd ingeleid door een dagvaarding van Stichting Brein, alhoewel dit op een ongebruikelijke – door de rechter goedgekeurde (!) – manier gebeurde:
In Nederland oordeelde de rechter dat bittorrentsite Mininova onrechtmatig heeft gehandeld ten opzichte van de bij Stichting Brein aangesloten rechthebbenden uit de entertainmentindustrie. Volgens de rechter gaf Mininova structureel de gelegenheid, zette gebruikers aan en profiteerde van de door haar gebruikers gepleegde inbreuken op de auteursrechten en naburige rechten van rechthebbenden. Mininova kon zich aldus de rechtbank niet beroepen op de aansprakelijkheidsbeperking van artikel 6:196c BW, omdat haar moderators zich te actief bezig zouden houden met de aangeboden content. Mininova gaat in hoger beroep.
Ook Buma, de beheerders van een groot deel van muziekauteursrechten in Nederland, heeft niet stil gezeten. In september publiceerde Buma haar grote plan om royalty’s te heffen op muziek die wordt geopenbaard via filmpjes die worden ge-embed in websites. Na heftig protest van de online gemeenschap, de Tweede Kamer en een stevige brief van Bits of Freedom. Als gevolg werden de plannen van Buma gewijzigd. Onlangs heeft Buma een deal gesloten met YouTube voor het embedden van video’s die muziek bevatten (maar pas op: niet met andere online videodiensten!).
Na een spectaculaire en controversiële procedure werd na lang discussiëren de zogenaamde Hadopi-wet in Frankrijk aangenomen. In andere landen is een dergelijke wet bekend onder de naam “3-strikes” wetgeving. De wet bestaat uit een procedure waarbij een persoon die auteursrechtelijk beschermde werken downloadt twee keer wordt waarschuwd voordat deze voor een bepaalde periode van het internet wordt afgesloten. Hoewel het Europees Parlement en andere belangenorganisaties op basis van fundamentele rechten tegen zulke voorstellen zijn, lijkt het erop dat een dergelijke wet wereldwijd wordt geïntroduceerd via een nieuw intellectuele eigendomsverdrag dat achter gesloten deuren in de maak is.
De Nederlandse regering neemt ook een eerste stap richting het handhaven van auteursrecht op internet. Het Kabinet heeft haar plannen voor een downloadverbod uit evident illegale bron aangekondigd. Uiteraard kwamen hier felle, maar daarom niet minder plausibele, reacties op.
Fora en moderators
Naast bittorrentsites kan met recht kan worden gezegd dat 2009 het jaar van de juridische positie van de (forum)moderators was. Dit jaar speelde een langdurend conflict tussen website www.internetoplichting.nl (van 2dehands.nl) en webshop Trendylaarzen, waar zo’n vijf keer een rechtszitting heeft plaatsgevonden. Aanvankelijk leek het er op dat de websitehouder volledig aansprakelijk gehouden kon worden voor de gedragingen van moderators op zijn (en andere) website. Uiteindelijk werd echter geoordeeld dat op basis van de feiten de moderators Trendylaarzen.nl van oplichting mochten beschuldigen. In de zaak van Stichting Brein tegen Mininova was de actieve houding van de moderators juist fataal voor de activiteiten van de bittorrentdienst.
In een zaak tegen Stichting Maroc.nl werd geoordeeld dat hoewel van een forumbeheerder ‘een alerte houding’ kan worden verwacht, het te ver gaat te verwachten dat hij voorafgaand aan plaatsing van iedere forumbijdrage afbeeldingen op mogelijke inbreuk op auteursrechten controleert. In een strafzaak tegen de website van de rechts-extremistische Nationale Alliantie werd geoordeeld dat de forumhouder strafbaar was, omdat hij haatzaaiende uitingen van gebruikers van het forum niet heeft gewist. Forumhouders hoeven echter nog niet te vrezen voor een strafrechtelijke veroordeling, tenzij zij ook kinderpornografische films en een stroomstootwapen in bezit hebben, zoals de veroordeelde in deze zaak.
Virtuele Goederen
Dit jaar heeft het Gerechtshof in Leeuwarden geoordeeld dat virtuele diefstal ook onder artikel 310 Wetboek van Strafrecht valt. Het Hof overweegt dat de (virtuele) wegneming immers het gevolg van feitelijke (dat wil zeggen niet-virtuele) handelingen is. Verder overweegt het Hof dat “als gevolg van de digitalisering van de maatschappij een virtuele realiteit is ontstaan, die niet in alle opzichten kan worden afgedaan als louter illusie, ten aanzien waarvan het plegen van strafbare feiten niet mogelijk zou zijn.”
Zijn ingescande boeken virtuele goederen? Wij berichten er hier in ieder geval wel over: In Amerika zijn schrijvers doormiddel van een class action tot een schikking gekomen met Google ten aanzien van de exploitatie van ingescande boeken via de Google Books dienst. Men is kritisch over deze overeenkomst tussen private partijen, omdat deze van invloed is op schrijvers wereldwijd die niet partij waren bij de overhandeling. Ook Nederlandse schrijvers en uitgevers worden door deze schikking geraakt.
Verdere ontwikkelingen
Sinds 1 oktober is de nieuwe spamregeling van kracht. In beginsel moet de ontvanger van commerciële e-mailberichten zich hiervoor hebben aangemeld (opt-in). Dit geldt ook voor e-mails gericht aan bedrijven, tenzij zij zelf aangeven via welk adres zij ongevraagde e-mails wensen te ontvangen. OPTA heeft al haar eerste boete uitgedeeld, hoewel deze niets was vergeleken met een boete die een Amerikaanse spammer opgelegd kreeg.
In het databankenrecht is bepaald dat een gespecialiseerde zoekmachine inbreuk maakt op het databankenrecht indien deze de mogelijkheid van individuele toegang tot andermans databank biedt.
In het merkenrecht heeft de advocaat-generaal van het Europese Hof van Justitie geconcludeerd dat Google geen merkinbreuk pleegt door adverteerders de mogelijkheid te bieden met merken overeenkomende zoekwoorden te selecteren. Dit gebruik van de merken is immers beperkt tot de selectie van zoekwoorden binnen Adwords en heeft alleen betrekking op Google en de adverteerders.
Domeinnamen hebben ook weer voor jurisprudentie gezorgd. De toevoeging ‘.nl’ aan een samenstelsel van gangbare en beschrijvende woorden is voldoende om bescherming op basis van de Handelsnaamwet te krijgen. Hetzelfde geldt voor de toevoeging ‘internet’ indien verwarringsgevaar dreigt te ontstaan. De enkele registratie van een domeinnaam levert echter nog steeds niet direct een handelsnaam op.
Websitehouders kunnen verantwoordelijk worden gesteld voor de schade die volgt uit de samengevatte teksten die Google bij haar zoekresultaten genereert. Dit werd door de rechter geoordeeld toen uit een samenvatting van Google te lezen was dat het bedrijf Zwartepoorte failliet is gegaan, terwijl dit niet het geval was. De websitehouder gaat in hoger beroep.
Tot slot feliciteren wij Neelie Kroes met haar benoeming tot Eurocommissaris voor ICT, Telecom en de Digitale Agenda (Directoraat-generaal Informatiemaatschappij en Media).
