Het Europese Hof van Justitie heeft antwoord gegeven op de vraag of ‘sampling’ van geluidsfragmenten is toegestaan. De Duitse rechter had hier prejudiciële vragen over gesteld aan het HvJ EU. Aanleiding daarvoor was een langslepende procedure tussen de Duitse muziekband Kraftwerk en de producers Pelham en Haas. Deze week, inmiddels ruim twintig jaar nadat de procedure is begonnen, heeft het Hof antwoord gegeven: de overname van geluidsfragmenten is niet toegestaan zonder voorafgaande toestemming van de fonogrammenproducent.
Sampling
In de muziekindustrie wordt sampling aangeduid als het hergebruiken van een kort geluidsfragment: een monster ofwel ‘sample’ wordt genomen van een bestaand lied (‘de fonogram’) en vervolgens gebruikt in een nieuwe compositie. De lengte van het hergebruikte fragment kan variëren in lengte. Een sample kan meerdere seconden duren, maar soms ook minder dan een seconde. Door samples te mixen en/of te herhalen (‘loopen’) worden deze vaak minder herkenbaar in het nieuwe werk teruggebracht.
HvJ EU
Voorafgaand aan het oordeel van het Hof had de Advocaat-Generaal (“hierna: A-G”) al een advies uitgebracht. De A-G merkte daarin op dat door de verschillende verschijningsvormen van samples, het lastig kan zijn om hier een juridische kwalificatie aan te geven. Toch adviseerde de A-G het HvJ EU te oordelen dat sampling zonder toestemming van de fonogrammenproducent, inbreuk maakt op de rechten van laatstgenoemde.
Het Hof heeft dit advies dus nu overgenomen en geoordeeld dat voor het samplen van een geluidsfragment toestemming moet worden gevraagd aan de producent. De lengte van het gesamplede fragment speelt daarbij geen rol. Het gaat erom of het gesamplede geluidsfragment herkenbaar is. Als de sample zodanig is gewijzigd dat het niet meer herkenbaar is van het originele werk, worden de rechten van de oorspronkelijke producent niet geschonden. In dat geval hoeft dus geen toestemming te worden gevraagd van de fonogrammenproducent.
Herkenbare sample?
Het nummer ‘Nur mir’, dat geproduceerd is door Pelham en Haas, bevat volgens Kraftwerk een twee seconden durende sample van hun nummer ‘Metall auf Metall’. De twee producers hadden geen toestemming gekregen voor het gebruik van de sample uit de muziek van Kraftwerk. De sample was niet zelf ingespeeld maar rechtstreeks gekopieerd en wordt in het gehele nummer afgespeeld.
De vraag is nu of de Duitse rechter zal oordelen dat er sprake is van een herkenbare sample uit het nummer van Kraftwerk. In dat geval hadden de twee producers toestemming moeten vragen aan Kraftwerk. Dit is slechts anders als de herkenbare sample gelijk staat aan een citaat. Het Hof heeft daarover gezegd dat de sample dan wel moet dienen om een ‘dialoog’ te starten met het oorspronkelijk werk. Dat is meestal niet het geval. De sample zal veelal als versiering van het nieuwe muziekfragment gelden.
