Vandaag kwam dan eindelijk het langverwachte arrest in de slepende Sanoma / GeenStijl-zaak over linken naar de blootfoto’s van Britt. De uitkomst: door te linken naar de foto’s maakte GeenStijl auteursrechtinbreuk, omdat GeenStijl daarbij een winstoogmerk had. Dat is de kern van de toch wel verrassende uitspraak van de hoogste Europese rechter.
Hoe kwamen we bij het Hof terecht
Eind 2011 verschenen foto’s uit de naaktrapportage van Britt Dekker op Filefactory en GeenStijl plaatste een bericht online, waarin een link was opgenomen naar de foto’s op Filefactory. Sanoma meende dat het linken naar auteursrechtelijk beschermd materiaal op deze wijze een auteursrechtinbreuk is en kreeg van de Amsterdamse rechtbank in eerste instantie gelijk. Het Amsterdamse gerechtshof oordeelde in hoger beroep echter anders: linken is geen openbaarmaking, zo viel uit het arrest van het gerechtshof op te maken. Sanoma liet het hier niet bij zitten en stapte naar de Hoge Raad. Aangezien de juridische vragen die centraal staan in de procedure van Europeesrechtelijke aard zijn, stelde de Hoge Raad uitlegvragen over Europees recht aan het Hof van Justitie. De kern van de gestelde vragen: is er sprake van auteursrechtinbreuk, wanneer met behulp van een link toegang wordt verschaft tot een auteursrechtelijk beschermd werk dat zonder toestemming van de rechthebbende online is gezet?
Wat vindt het Hof van Justitie
Eerder, in de Svensson zaak, heeft het Hof van Justitie al vastgesteld dat er geen sprake is van auteursrechtinbreuk, wanneer je een link plaatst naar auteursrechtelijk beschermd materiaal dat (i) met toestemming van de rechthebbende online gezet is en (ii) voor iedereen online beschikbaar is. Het Hof stelt echter vast dat in deze procedure nu juist geen toestemming van Sanoma was om de foto’s online te zetten. Wat het Hof in die zaak heeft vastgesteld, gaat in deze procedure dus niet op.
In deze procedure stelt het Hof als uitgangspunt vast: wie met volledige kennis van de gevolgen handelt om mensen toegang te geven tot een werk dat illegaal op internet is gepubliceerd, handelt wel degelijk in strijd met het auteursrecht. Het Hof van Justitie beseft gelukkig goed dat het plaatsen van hyperlinks van fundamenteel belang is voor de werking van internet, en dus voor de vrijheid van meningsuiting. Bovendien, zo redeneert het Hof, is het met name voor particulieren moeilijk om na te gaan of een werk met of zonder toestemming online is gezet.
Het Hof stelt daarom drie situaties vast waarin het plaatsen van een link naar illegale content een auteursrechtinbreuk oplevert. Dat is het geval:
1. Wanneer vaststaat dat de hyperlinker wist, of moest weten, dat de link toegang geeft tot illegale content;
2. Wanneer de link beperkingsmaatregelen omzeilt en op die manier het publiek dat toegang heeft tot het werk vergroot wordt; en
3. Wanneer het plaatsen van een link geschiedt met een winstoogmerk.
Praktisch onmogelijk
Met name de laatste situatie doet de wenkbrauwen fronsen. Het Hof is van mening dat in die situatie van de linker verwacht mag worden “dat deze de nodige verificaties verricht om zich ervan te vergewissen dat het betrokken werk […] niet illegaal is gepubliceerd.”
Dat is in de praktijk natuurlijk vrijwel onmogelijk. Wie kan mij garanderen dat een willekeurige website waar ik in een SOLV-blog naar link, helemaal geen illegale content bevat?
Iedereen voelt op zijn klompen aan dat GeenStijl fout zit met het linken naar de foto’s. De route die het gerechtshof Amsterdam eerder koos – het linken door GeenStijl is geen auteursrechtinbreuk, maar was in de gegeven omstandigheden wel onrechtmatig – lijkt mij veel rechtvaardiger. Daarnaast zijn de gevolgen van onrechtmatigheid veel minder verstrekkend dan de gevolgen van een directe auteursrechtinbreuk. Op basis van het huidige arrest ligt de bewijslast echter volledig bij de op winst gerichte hyperlinker. Dat is ook hetgene wat ‘nieuw’ is aan deze uitspraak. Het risico dat een link mogelijk verwijst naar illegale content, wordt volledig bij de hyperlinker gelegd. Die moet maar bewijzen dat hij niet wist en niet behoorde te weten dat zijn link verwijst naar illegale content en ik voorspel dat dit in veel gevallen een onmogelijke opgave zal blijken. Dit legt naar mijn mening een enorme bom onder alle commerciële nieuwsmedia, waarmee de onafhankelijkheid van hun berichtgeving danig onder druk wordt gezet.
