Veel van ons zullen met belangstelling de juridische strijd tussen de Nederlandse Staat en Viruswaarheid.nl over de avondklok hebben gevolgd. De voorzieningenrechter in Den Haag heeft geoordeeld dat de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (Wbbbg) geen grondslag biedt voor het instellen van de avondklok. Het vonnis was direct uitvoerbaar. Deze maatregel moest dus vervallen. Dat heeft een paar uur geduurd.
De Staat is in hoger beroep gegaan tegen het kort geding vonnis en heeft ook een schorsingsincident ingesteld. Met een schorsingsincident wordt gevraagd om het vonnis niet uit te voeren, in dit geval de avondklok nog niet te schrappen, totdat in het hoger beroep is beslist. Dat schorsingsincident werd gisteravond, na de wraking, behandeld.
Misschien heb je de hoger beroep rechter (een aantal keer) horen zeggen “we gaan het vandaag niet over de inhoud hebben.” Dat lijkt gek, maar klopt in deze fase van het hoger beroep wel. Het verzoek om de uitvoering van het vonnis te schorsen staat namelijk los van het inhoudelijke hoger beroep. De inhoudelijke behandeling is over een paar dagen. In de beoordeling of de uitvoering van het vonnis moet worden geschorst, wordt een andere afweging gemaakt.
Direct uitvoeren van een vonnis
Als je als partij in een procedure een vonnis direct wil kunnen uitvoeren, dan moet je dat vorderen. Je moet dan vragen om het vonnis ‘uitvoerbaar bij voorraad’ te verklaren. Als de rechter dat toewijst, dan betekent het dat de veroordeelde na betekening direct aan het vonnis moet voldoen. Een bedrag aan schade moet dan direct worden betaald of de inbreuk op intellectueel eigendomsrechten moet direct worden gestaakt. Het instellen van hoger beroep schorst de uitvoering van het vonnis niet.
Zoals we in de procedure over de avondklok hebben gezien, is het mogelijk om de uitvoering van een vonnis tegen te houden. Je kunt een executiekort geding starten of als je in hoger beroep gaat, een schorsingsincident instellen. De beoordelingsmaatstaf is volgens de Hoge Raad hetzelfde, behalve als het vonnis definitief is. Als als je geen rechtsmiddel meer kunt instellen zoals hoger beroep of een verzet of bodemprocedure geldt een andere maatstaf. De uitvoering kan dan alleen in geval van misbruik van bevoegdheid nog worden geschorst. Dat is bijvoorbeeld het geval als het vonnis klaarblijkelijk op een feitelijk of juridische misslag berust of de uitvoering van het vonnis een noodtoestand voor de veroordeelde veroorzaakt op basis van feiten die na het vonnis zijn voorgevallen of aan het licht zijn gekomen.
Beoordelingsmaatstaf schorsen van een vonnis
Het uitgangspunt is dat een vonnis gedurende het ingestelde rechtsmiddel kan worden uitgevoerd, afwijking is mogelijk als:
- Het belang van de veroordeelde bij behoud van de bestaande toestand totdat op het ingestelde rechtsmiddel is beslist zwaarder weegt, dan het belang van de andere partij om het vonnis direct uit te kunnen voeren.
Bij de toepassing van de maatstaf moet worden uitgegaan van de beslissingen in het vonnis en de vaststellingen en oordelen die daaraan ten grondslag liggen. Het volgende moet in acht worden genomen:
- De kans van slagen van het ingestelde rechtsmiddel moet buiten beschouwing worden gelaten. Als het vonnis berust op een kennelijke misslag, mag de rechter dat wel in het oordeel over de schorsing betrekken.
- Als de rechter gemotiveerd heeft beslist dat het vonnis direct kan worden uitgevoerd, dan moeten er nieuwe feiten worden gesteld die kunnen rechtvaardigen dat van het eerdere oordeel wordt afgeweken. Ook nu geldt de uitzondering voor het vonnis dat op een kennelijke misslag berust.
De behandeling van het schorsingsincident in de procedure over de avondklok verliep om verschillende redenen niet altijd even gestructureerd. De hierboven besproken maatstraf was wel te herkennen. De inhoud werd door de rechter niet besproken, want het slagen van het beroep maakt voor deze beoordeling niet uit. Er werd vooral gefocust op de belangenafweging. Weegt het belang van Viruswaarheid om de avondklok per direct af te schaffen zwaarder, dan het belang van de Staat om de avondklok te behouden? De rechter vond van wel. Aangezien de inhoudelijke behandeling van het hoger beroep op zeer korte termijn plaatsvindt en er niet met de avondklok moet worden gejojood, is de uitvoering van het vonnis door de rechter tot die tijd geschorst.
