Sony, de producent van de PlayStation, heeft haar machtspositie in de markt van videogamecontrollers (‘controller’) misbruikt. Zij trof technische maatregelen waardoor de correcte werking van controllers van ‘third party’ producenten werd gefrustreerd. Dit heeft geresulteerd in een boete van 13.5 miljoen Euro die is opgelegd door de Franse mededingingsautoriteit, L’Autorité de la concurrence (‘’de Franse Autoriteit’’).
Waar gaat het over?
Sony heeft in 2019 de PlayStation 4 uitgebracht. De console wordt geleverd met bijbehorende door haar ontworpen controller, de ‘DualShock 4’ (‘’de PS4-controller’’). Deze controller is ook apart te verkrijgen en vormt het bestverkopende accessoire bij de console. Er zijn drie typen controllers te onderscheiden:
- De controllers geproduceerd door Sony zelf;
- De controllers geproduceerd door partijen onder licentie vanuit de Sony groep; en
- De controllers geproduceerd door derden die geen officiële Sony licentie hebben.
Om namaakproducten tegen te gaan treft Sony technische maatregelen en heeft zij een Official Licensed Product (‘OLP’) programma. Na een klacht van een Franse producent van controllers heeft de Franse Autoriteit onderzoek gedaan naar vermeend misbruik door Sony van haar machtspositie op de markt voor controllers.
Wat heeft Sony gedaan?
De Franse Autoriteit stelt vast dat Sony een machtspositie inneemt op de markt voor videogamecontrollers én deze heeft misbruikt door gelijktijdig de volgende twee praktijken toe te passen:
- Technische maatregelen om de verbinding van controllers zonder licentie/niet door Sony geproduceerd los te koppelen van haar PlayStation 4; en
- Het voeren van een ondoorzichtig licentiebeleid als onderdeel van het OLP-programma dat in de praktijk moeilijk te begrijpen en toe te passen was.
De Franse Autoriteit neemt de positie van Sony op de markt voor PS4 controllers als uitgangspunt, waar zij controllers van concurrerende consoles en andere accessoires niet onder schaart. Die zouden namelijk niet voldoende inwisselbaar zijn om met controllers te concurreren.
Sony’s praktijken en het misbruik van haar machtpositie
De Franse Autoriteit oordeelt dat Sony twee praktijken heeft gecombineerd die gezamenlijk resulteren in het misbruiken van haar machtspositie.
Sony rust haar eigen en door licentiehouders geproduceerde controllers uit met een chip die een uniek identificatienummer bevat, waardoor Sony de controllers kan herkennen en identificeren. Als Sony een update doorvoert voor de PlayStation, schakelt zij massaal controllers uit die niet zo’n identificatienummer of een gedupliceerd nummer hebben. Hierdoor worden de fabrikanten van de controllers die buiten het OLP-programma vallen, geschaad.
De controllers werkten daardoor niet langer volledig en naar behoren wat resulteerde in verminderde compatibiliteit. De fabrikanten moesten vervolgens updates uitvoeren om de controllers weer te laten werken. De Franse Autoriteit oordeelt hierbij dat dit niet altijd gemakkelijk was en dat deze updates ook niet direct beschikbaar waren. De updates moesten namelijk eerst door de fabrikanten worden gemaakt. Hierdoor konden gebruikers gerechtvaardigd geloven dat het probleem bij de kwaliteit van het product en de fabrikant lag en niet bij Sony.
Daarnaast is het licentiebeleid dat onderdeel is van het OLP-programma niet helder genoeg en is het in de praktijk lastig toepasbaar. Fabrikanten die wel graag onderdeel van het programma wilden uitmaken, kregen geen eenduidig antwoord terug wanneer zij vroegen naar de criteria om deel te nemen en hebben deze ook niet weten te bemachtigen.
Waar intellectueel eigendom en mededinging samenvallen
Deze zaak laat het spanningsveld zien tussen beschermen van intellectuele eigendomsrechten (waaronder octrooien) en het niet mogen beperken van de concurrentie. Sony mag haar intellectuele eigendomsrechten beschermen, dit is ook onder het mededingingsrecht toegestaan. Het moet echter wel proportioneel en noodzakelijk zijn.
Sony beroept zich op haar merk- en octrooirechten. Sony stelt hierbij dat controllers zonder licentie per definitie inbreuk maken op deze rechten. Zij verwijst hierbij naar een aantal octrooizaken die zij in Duitsland heeft gewonnen, dit betekent alleen niet automatisch dat er ook een inbreuk zou zijn in Frankrijk. Tot slot stelt Sony dat consumenten de schuld voor het disfunctioneren van de controllers ook bij Sony kunnen neerleggen.
De Franse Autoriteit stelt dat een aantal van de octrooien waarop Sony zich beroept al vervallen zijn of op het punt staan om te vervallen. Daarnaast geeft Sony geen enkel ander bewijs dat er geen andere, minder concurrentieverstorende manier was om dezelfde doelstelling te bereiken. De enige oplossing zou deelname aan het OLP-programma zijn, iets wat in de praktijk ernstig bemoeilijkt wordt door Sony.
Geen (Dual)Shock: misbruik van een machtspositie wordt vaak onderzocht
Dit is niet de eerste keer dat een grote partij wordt aangesproken op misbruik van een machtspositie. Zo heeft Apple in juli 2023 een boete van de Autoriteit Consument en Markt opgelegd gekregen voor het misbruiken van haar economische machtspositie binnen de App Store. Ook heeft de Europese Commissie aangekondigd een onderzoek te doen naar een vermeend misbruik van de machtspositie van Apple ten aanzien van haar betaalmogelijkheid Apple Pay en naar Google voor misbruik van haar machtspositie op de advertentiemarkt.
Voor Sony is het ook niet de eerste keer dat zij zich in heet water begeeft. In het Verenigd Koninkrijk loopt een massaschadeclaim tegen de vermeende machtspositie die zij inneemt binnen haar PlayStation Store, de virtuele winkel waar gebruikers videogames kunnen aanschaffen.
Conclusie
De combinatie van enerzijds het op grote schaal ontkoppelen van controllers zonder een identificatienummer en anderzijds het voeren van een ondoorzichtig en moeilijk toe te passen licentiebeleid maakt dat de Franse Autoriteit oordeelt dat Sony haar machtspositie op de markt van videogamecontrollers misbruikt. De praktijk van Sony resulteert dat niet alleen vervalste controllers werden aangepakt, maar ook controllers waarvan zij niet kan aantonen of zij vervalst of fraudeleus zijn.
Dit heeft geresulteerd in het feit dat fabrikanten moesten kampen met de (onaangekondigde) ontkoppelingen van hun controllers door updates vanuit Sony zonder dat het OLP-programma toegankelijk werd gemaakt.
Deze praktijken hebben de (merk)reputatie van de fabrikanten geschaad. Consumenten worden hierdoor ontmoedigd om controllers te kopen die door derden fabrikanten geproduceerd zijn. Door deze negatieve reclame werden ook andere potentiële kopers afgeraden om voor deze controllers te kiezen, waardoor zij sneller hun keuze op de Sony (dan wel gelicentieerde) controllers lieten vallen.
De Franse Autoriteit beboet Sony voor deze praktijken en legt haar een boete van €13.527.000,- op.
SOLV is als kantoor in dit snijvlak tussen IE en mededingingsrecht gespecialiseerd. Heeft u naar aanleiding van deze blog vragen of heeft u advies nodig omtrent deze onderwerpen? Neem dan gerust contact met ons op.
