Het Europese Hof heeft een beslissing genomen: de doorverkoop van tweedehands e-books is alleen toegestaan met toestemming van de auteursrechthebbende. Voor aanbieders van tweedehands digitale content is het arrest een grote tegenvaller. Digitale werken waaronder e-books, films en muziek mogen niet zomaar worden doorverkocht.
NUV/ Tom Kabinet
Het Europese Hof komt tot deze conclusie naar aanleiding van de zaak die het Nederlandse Uitgeversverbond (NUV) jaren geleden aanspande tegen Tom Kabinet. Via het platform ‘Tom’s Leesclub’ konden leden van Tom Kabinet onderling tweedehands e-books verhandelen.
Het zonder toestemming doorverkopen van de e-books leverde volgens het NUV auteursrechtinbreuk op. Tom Kabinet verweerde zich en stelde dat bij de eerste verkoop door de rechthebbende, het eigendom van het e-book was overgegaan. Het staat de nieuwe eigenaar vervolgens vrij het digitale exemplaar verder te verhandelen. Het distributierecht van de rechthebbende op het specifieke exemplaar is immers “uitgeput”.
Uitputting “literaire werken”
Het standpunt van Tom Kabinet was goed te verdedigen. Hetzelfde Europese Hof besliste destijds namelijk al dat ook software vatbaar is voor uitputting. Voor de doorverkoop van software is dus geen toestemming vereist.
De bescherming van software is echter gebaseerd op andere regelgeving, namelijk de Softwarerichtlijn. Voor “literaire werken”, waaronder e-books, geldt volgens het Hof de Auteursrechtrichtlijn. Over de Auteursrechtrichtlijn oordeelt het Europese Hof nu dat bij de totstandkoming daarvan niet is beoogd digitale werken vatbaar te maken voor uitputting. De uitputtingsregel geldt dus op grond van deze richtlijn alleen voor tastbare voorwerpen, zoals het papieren boek, de muziek CD of film DVD.
Mededeling aan het publiek
Verder ziet het Europese Hof de levering van een e-book via het platform van Tom Kabinet niet als een “distributiehandeling”, maar als een “mededeling aan het publiek”. Op dit recht om werken “openbaar te maken” is uitputting niet van toepassing.
Aan de twee vereisten voor “een mededeling aan het publiek” is volgens het Hof voldaan: Tom Kabinet stelt de e-books via een downloadlink beschikbaar (“mededeling”) aan een onbepaald aantal potentiele individuele leden (“het publiek”). Bij dit laatste criterium overweegt het Europese Hof dat iedereen lid kan worden van Tom’s Leesclub en dat vervolgens meerdere leden toegang hebben tot hetzelfde digitale exemplaar. Hoewel Tom Kabinet van haar leden vereist dat zij bij de ‘doorverkoop’ de eigen download onbruikbaar maken, kan Tom Kabinet niet daadwerkelijk garanderen dat dit ook gebeurt. Dergelijke technische maatregelen bevat het platform niet. Hierdoor is het mogelijk dat een specifieke exemplaar tegelijkertijd of achtereenvolgens beschikbaar is voor meerdere personen, aldus het Hof.
Nederlandse rechter
Met het arrest volgt het Europese Hof het advies van de Advocaat-Generaal (A-G). Over het eerdere advies van de A-G en de impact van deze uitleg schreef ik recent al een blog. Voor nu wijst het Europese Hof de zaak weer terug naar de rechtbank Den Haag. De rechtbank zal – met inachtneming van de uitleg van het Europese Hof – een beslissing moeten nemen.
