De publieke omroepen de AVROTROS en de KRO-NCRV ontvingen beide recent een boete van respectievelijke €10.000,– en €20.000,–. De boetes werden opgelegd door het Commissariaat voor de Media (CvdM). Volgens het CdvM hadden beide omroepen zich schuldig gemaakt aan het uitzenden van reclame in hun media-aanbod. Binnen de programma’s zijn (vermijdbare) reclame-uitingen op grond van de Mediawet in beginsel verboden.
De Mediawet is zowel van toepassing op de commerciële als de publieke omroepen. Voor de publieke omroepen gelden echter striktere regels omdat deze omroepen deels gefinancierd worden door de overheid. Waar in het media-aanbod van commerciële omroepen vaak wel (sluik)reclame is opgenomen in de uitzendingen, is dit dus bij de publieke omroep in beginsel verboden.
Vermijdbare uitingen
In artikel 2.89 lid 1 sub b Mediawet is de bepaling over vermijdbare uitingen opgenomen. Concreet staat er dat het media-aanbod van de publieke omroepen geen vermijdbare uitingen mag bevatten die tot gevolg hebben dat de afname van producten of diensten wordt bevorderd. Van een vermijdbare uiting is dus sprake als een publieke omroep namen of merken overdreven en overdadig in een programma noemt of in beeld brengt.
De bepaling over vermijdbare uitingen dient volgens het CvdM de non-commercialiteit en de onafhankelijkheid van de publieke omroepen te waarborgen. De programma-inhoud en commercie moeten daarom duidelijk van elkaar zijn gescheiden. Om deze doelstellingen te waarborgen kan handhavend optreden door het CdvM wenselijk zijn. In dit geval heeft dat geleid tot een boete voor de AVROTROS en de KRO-NCRV.
Uitzendingen Gorts Wijnkwartier
In de uitzendingen van 9 en 16 juni 2018 is presentator Ilja Gort in het programma ‘Gorts Wijnkwartier’ te zien in een T-shirt met de opdruk ‘Grape Angel’. Dit T-shirt blijkt verkocht te worden in de eigen webshop van Ilja Gort. Volgens het CvdM duidt dit op een specifieke aanprijzing van het product binnen de uitzending waardoor sprake is van een vermijdbare uiting.
Over de uitzending van 9 juni oordeelt het CvdM dat de AVROTROS gemotiveerd heeft betoogd dat het T-shirt op dat moment nog niet werd verkocht in de webshop. De omroep had dus redelijkerwijze niet kunnen weten dat het T-shirt door de presentator zelf werd verkocht. De omroep heeft om die reden destijds geen maatregelen kunnen treffen. Dit is anders ten opzichte van de uitzending van 16 juni. Het T-shirt was op dat moment wel verkrijgbaar waardoor sprake is van een overtreding van artikel 2.89 Mediawet.
Uitzending Jinek
In het programma ‘Jinek’ werd tijdens de uitzending van 19 juli 2018 met Erland Galjaard uitvoerig gesproken over een fitnessapparaat. Het aangeprezen apparaat, waarvan eveneens een filmpje getoond werd, blijkt een product van de vrouw van Galjaard te zijn. KRO-NCRV stelt dat zij niet op de hoogte was dat het fitnessapparaat van een bepaald merk was. De redactie stelt dat, vanwege het dagelijkse karakter van de talkshow, zij niet in staat is om alsmaar een grondig onderzoek te doen naar alle producten in het programma. Zodra in de live-uitzending duidelijk werd dat het om een merkproduct ging, heeft presentatrice Eva Jinek het onderwerp spoedig afgekapt, aldus de KRO-NCRV.
Het Commissariaat gaat niet mee in dit standpunt. De redactie heeft de plicht om na te gaan of het gebruikte materiaal geen commercieel product of merk omvat. De beelden waren voorafgaand aan de uitzending door de redactie uitgekozen waardoor de redactie een reële mogelijkheid heeft gehad om de herkomst van deze producten te onderzoeken. Ook de KRO-NCRV overtreedt daarmee artikel 2.89 Mediawet.
Beleid
Het Commissariaat heeft de laatste jaren een toenemend aantal overtredingen geconstateerd en heeft daarop besloten strenger te gaan handhaven. De publieke omroepen zijn hier in de zomer van 2018 per brief over geïnformeerd door het CvdM. Ondanks deze waarschuwing zijn dus al twee overtredingen bestraft.
