Stel je voor dat Ernest Louwes werkelijk onschuldig is. Zijn vertrouwen in de rechterlijke macht zal dan tot het vriespunt zijn gedaald. Gisteren verloor hij weer. Ditmaal een zaak bij de civiele rechter, de voorzieningenrechter te Den Haag. Helemaal verliezen is het niet, want hij heeft een beetje zijn zin gekregen. Zijn advocaat is niet helemaal ontevreden.
Waar ging het om? Louwes, die in de Deventer moordzaak is veroordeeld tot een gevangenisstraf van twaalf jaar en in april 2009 in vrijheid zal worden gesteld, is in april 2008 geselecteerd voor een zogenoemd penitentiair programma onder de voorwaarde dat hij onder geen beding contacten met de media zal hebben.
De reden werd door de Staat in een brief aan de advocaat van Louwes als volgt gemotiveerd.
“Ik stel (…) voorop dat het in het belang van de resocialisatie van uw cliënt is dat deze zich in alle rust voltrekt. De strafzaak van uw cliënt is zeer politiek- en mediagevoelig terwijl ook de belangen van de nabestaanden niet uit het oog mogen worden verloren. Feitelijk gaat het er nu om dat uw cliënt in alle rust kan werken aan de onderdelen van zijn Penitentiair Programma (PP), zonder inmenging van derden, opdat hij zijn detentie op een goede manier kan afronden. Vanuit dat perspectief is als bijzondere voorwaarde gesteld dat uw cliënt geen contact met de media zou onderhouden.”
De voorzieningenrechter acht de beperking van de vrijheid van meningsuiting van Louwes geoorloofd.
“Het is evident dat de resocialisatie van eiser, hetgeen het doel is van het penitentiair programma, er niet mee is gediend indien eiser voortdurend in de media verschijnt.”
De voorzieningenrechter voegt daaraan toe dat een algemeen verbod de media te woord te staan echter niet proportioneel is. In concrete gevallen moet Louwes toestemming kunnen vragen en krijgen om de media te woord te staan.
“Eiser kan in een concreet geval, onder vermelding van zijn belang, toestemming vragen aan de directeur van de instelling waar hij staat ingeschreven om de media te benaderen. Een dergelijk verzoek zal serieus in overweging moeten worden genomen en kan bij een voldoende zwaarwegend belang aan de zijde van eiser, eventueel met oplegging van bepaalde voorwaarden, worden verleend. De omstandigheid dat eiser uitspraken wenst te doen over zijn strafzaak hoeft in beginsel geen reden te zijn hem deze toestemming te onthouden.”
Dat is dus een lichtpuntje voor Louwes. Toch kan men zich afvragen of deze beperking “noodzakelijk is in een democratische samenleving”, zoals art. 10 lid 2 EVRM voorschrijft. Het belang van de resocialisatie zie ik niet direct. Dat gaat erom, zo zou je denken, dat de gedetineerde terugkeert in de maatschappij. Contacten met de media horen daarbij, met name als het om een mediagevoelige zaak gaat als de Deventer moordzaak. Bovendien zal Louwes die contacten hoe dan ook hebben na afloop van zijn PP. Om dan nu voor een beperkt aantal maanden stringente eisen te stellen aan zijn uitingsvrijheid gaat ver.
Dat geldt te meer nu het in wezen gaat om een preventief verbod. In een dergelijk geval, een vorm van censuur, dient een beperking zeer bijzondere belangen te waarborgen, bijvoorbeeld de privacy van een ander. Hier lijkt dat niet aan de orde. Het gaat simpelweg om de mogelijkheid om te reageren op uitlatingen die Louwes’ persoon betreffen in de media. Waar de Staat het eerder onmogelijk achtte uitzending van de film Fitna van Wilders van te voren te blokkeren, kan Louwes kennelijk wel preventief de mond worden gesnoerd.
Het is ook de vraag of het in de praktijk werkbaar is om voor ieder concreet geval toestemming te vragen. Louwes had aangevoerd dat binnenkort twee boeken zouden verschijnen over zijn zaak. Journalisten die een reactie willen, werken meestal met een deadline. Die kan door de directeur van de instelling waar hij staat ingeschreven danig worden gefrustreerd.
De vrijheid van meningsuiting is met deze uitspraak niet gediend.
Lees hier de uitspraak.
