De rechtbank Amsterdam heeft afgelopen maandag geoordeeld dat het recht op de persoonlijke levenssfeer van prinses Amalia zwaarder weegt dan het recht op vrijheid van meningsuiting van Sanoma. De publicatie door Sanoma van de foto’s van een hockeyende prinses Amalia is dan ook onrechtmatig.
Sanoma is uitgever van het blad ‘Nieuwe Revu’. In de uitgifte van de week van 24 april 2013 van het blad zijn twee foto’s van prinses Amalia geplaatst. Een van de twee foto’s is ook op internet gepubliceerd. Op de afbeeldingen is prinses Amalia tijdens een hockeytraining te zien.
Op 24 april 2013 heeft de Rijksvoorlichtingsdienst (hierna: RVD) Sanoma per e-mail laten weten dat zij de publicatie van de foto’s onrechtmatig acht en dat er een bodemprocedure zal worden gestart.
Mediacode
De RVD heeft op 21 juni 2005 een Mediacode vastgesteld. Deze Mediacode heeft tot doel de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de leden van het Koninklijk Huis. In deze mediacode is onder andere opgenomen dat er bepaalde mediamomenten zullen worden georganiseerd waarbij de media in de gelegenheid wordt gesteld om foto’s van de leden van het Koninklijk Huis te maken. Buiten deze momenten mogen geen foto’s van de leden van het Koninklijk Huis worden genomen, ook niet van de kinderen.
“3. De persoonlijke levenssfeer van de leden van het Koninklijk Huis wordt gerespecteerd, dat wil zeggen dat zij er op mogen vertrouwen met rust gelaten te worden op de momenten, dat zij niet op grond van hun officiële functies naar buiten treden. Dit geldt derhalve ook voor de minderjarige leden van het Koninklijk Huis.”
Enfin, lijkt me helder. Geen privéfoto’s dus.
De procedure
Namens prinses Amalia (hierna: eisers) is de bodemprocedure gestart. Daarin wordt gevorderd dat voor recht wordt verklaard dat Sanoma onrechtmatig heeft gehandeld, dat de foto’s binnen 48 uur van de website dienen te worden verwijderd, een verbod om de foto’s opnieuw te publiceren, een schadevergoeding van € 1.000 en een proceskostenveroordeling.
Allereerst oordeelt de rechtbank dat de Mediacode geen regelgeving is op grond waarvan de vraag naar de (on)rechtmatigheid van de publicatie van de foto’s dient te worden beantwoord. Aan de mediacode wordt dan ook niet getoetst.
De mogelijke schending van het portretrecht van Amalia wordt getoetst aan de hand van de Auteurswet. Vaststaat, volgens de rechtbank, dat de betreffende foto’s niet in opdracht van Amalia (dan wel haar wettelijke vertegenwoordigers) zijn gemaakt en ook is er geen toestemming gegeven voor de publicatie ervan. Op grond van artikel 21 van de Auteurswet is een openbaarmaking van de foto’s in dat geval niet geoorloofd voor zover een redelijk belang van prinses Amalia zich daartegen verzet.
Heeft prinses Amalia een redelijk belang? Volgens de rechtbank wel. Zij oordeelt dat onder een redelijk belang de bescherming tegen inbreuken op de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer van prinses Amalia valt.
Voor de beantwoording van de vraag of de openbaarmaking uiteindelijk onrechtmatig is, dient het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer (artikel 8 EVRM) te worden afgewogen tegen het recht op vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM) van Sanoma. Bij de belangenafweging van deze twee grondrechten heeft de rechtbank rekening gehouden met de jurisprudentie van het EHRM.
Sanoma heeft aangevoerd dat de publicatie van foto’s een algemeen belang dient. Het is volgens Sanoma aannemelijk dat het publiek zeer geïnteresseerd is in de wijze waarop prinses Amalia opgroeit en wordt opgevoed:
“De samenleving heeft het recht om veel, zo niet alles te weten van iemand die zuiver en alleen op grond van haar afkomst en daarmee samenhangende opvoeding een belangrijke staatsrechtelijke functie zal gaan vervullen”
De rechtbank volgt Sanoma op dit punt niet. Zij overweegt dat Amalia, ook als publiek figuur, recht heeft op privacy en niet vogelvrij is. Daarbij brengt haar minderjarigheid mee dat er een extra zorgvuldige toets dient plaats te vinden bij de beantwoording van de vraag of het algemeen belang de inbreuk op haar persoonlijke levenssfeer rechtvaardigt.
Omtrent de belangafweging heeft de rechtbank het volgende overwogen:
“13. De foto’s zijn gemaakt vanaf grote afstand vanaf de openbare weg, terwijl prinses Amalia – toen zes jaar oud – op het hockeyveld van de hockeyvereniging bezig is met het beoefenen van haar hobby. Gedaagden hebben niet bestreden dat de activiteit plaats vond in de privésfeer en in die omstandigheden mag zij zich in beginsel onbespied wanen, anders dan bijvoorbeeld tijdens een evenement als Koningsdag. Bijzondere omstandigheden die dit anders maken, zijn gesteld noch gebleken. Voor zover in dit verband door gedaagden nog is opgemerkt dat het een eerste training zou zijn geweest, mist dit feitelijke grondslag, nog afgezien van het feit dat prinses Amalia in zijn algemeenheid ook niet voor iedere eerste activiteit die zij verricht hoeft te dulden dat haar privacy wordt geschonden, althans de angst moet hebben dat dit zal gebeuren. De bijdrage aan een onderwerp van algemeen belang is door de publicatie naar het oordeel van de kantonrechter voorts nihil, nu een foto van prinses Amalia tijdens een training geen enkel algemeen belang heeft. Gedaagden hebben weliswaar aangevoerd dat velen geïnteresseerd zijn in het toekomstig staatshoofd en dat velen willen weten dat zij hockey speelt maar dat enkele feit rechtvaardigt nog niet de publicatie van een foto als de onderhavige. Ten tijde van de publicatie was van de zijde van eiser al bekend gemaakt dat prinses Amalia deze hobby had. De foto’s hebben voorts geen samenhang met de rol die prinses Amalia als toekomstig staatshoofd gaat vervullen. Bovendien zijn de foto’s gepubliceerd bij een artikel waarin de mediacode aan de orde wordt gesteld. Het staat gedaagden uiteraard vrij over de mediacode te publiceren, maar dit brengt niet met zich mee dat prinses Amalia enkel daarom openbaarmaking van de gewraakte foto’s moet dulden. Terecht is in dit verband door eisers opgemerkt dat de publicatie van een in beginsel onrechtmatige foto niet rechtmatig wordt door een artikel over de rechtmatigheid van die foto daaraan te verbinden.[…]”
Het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer van Amalia prevaleert aldus boven het recht op vrijheid van meningsuiting van Sanoma. De publicatie van de foto’s van prinses Amalia is dan ook onrechtmatig.
Ten aanzien van de overige vorderingen overweegt de rechtbank dat de foto’s van de website dienen te worden verwijderd. Sanoma heeft aangevoerd dat het een onschuldige foto betreft. De rechtbank oordeelt daarentegen dat ook al is de foto misschien onschuldig het recht van prinses Amalia om haar grondrecht te handhaven prevaleert.
Ook de vordering tot het vergoeden van de schade wijst de rechtbank toe. Zij oordeelt dat Amalia door de publicatie van de foto’s is aangetast in haar persoon en aldus op grond van artikel 6: 106 lid 1 onder b BW recht heeft op vergoeding van haar immateriële schade.
Een algeheel publicatieverbod zoals door eisers is gevorderd vindt de rechtbank echter een te vergaande beperking van de vrijheid van meningsuiting. Het is volgens de rechtbank niet ondenkbaar dat openbaarmaking van de betreffende foto’s in een bijzonder geval en na afweging van de belangen wel gerechtvaardigd zou kunnen zijn. Ook is er volgens de rechtbank op dit moment nog geen sprake van een situatie waarin de foto’s stelselmatig onrechtmatig worden gepubliceerd.
In deze procedure heeft Sanoma ten slotte nog aangevoerd dat er reeds eerder foto’s van Amalia in privésfeer zijn gepubliceerd, waaronder door Sanoma zelf, waartegen de RVD niet heeft opgetreden. Volgens Sanoma heeft de Mediacode een sterk beperkende werking en gaat er willekeur uit van de manier waarop zij wordt uitgelegd, gehandhaafd en afgedwongen.
De rechtbank volgt Sanoma hierin niet en oordeelt dat het de keus is van degene van wie het portret openbaar wordt gemaakt om al dan niet in rechte handhavend daartegen op te treden.
Lees de uitspraak hier.
