Ok, ik geef het toe: mijn hart ging iets sneller kloppen bij het lezen van dit bericht. Internet Archive, bekend van onder meer de onmisbare Waybackmachine, heeft sinds kort een enorm archief aan oude MS-DOS spellen beschikbaar gemaakt. En niet alleen dat, via een aangepaste versie van DOSBox zijn de spellen in de browser direct speelbaar. Daar gaat mijn vrije tijd (lees: productiviteit).
Dit is natuurlijk een perfect onderwerp voor het tweede deel in onze ‘SOLV test’-blogserie. Dat ik zelf opgroeide in de jaren ’90 en het daarom voor een groot deel gaat om spellen die ik zelf nog gespeeld heb, heeft daar heus niets mee te maken. Dus op mijn vrije avond (lees: tijdens kantoortijd) speelde ik gisteren Prince of Persia en Streetfighter II en was ik weer even 13. Wat een genot.
Prince of Persia, ik moet weer even inkomen…
Verliezen van Chun-Li, echt?
Mag dat zomaar?
Dat is natuurlijk de vraag. Ondanks dat hier sprake is van abandonware, software die al lang niet meer ondersteund of geëxploiteerd wordt door de rechthebbende, is de beschermingstermijn van het auteursrecht op de spellen nog lang niet verlopen. Die termijn is namelijk 70 jaar na publicatie, zodat Prince of Persia op zijn vroegst in 2060 niet langer auteursrechtelijk beschermd is.
Mag Internet Archive deze spellen dan nu al online beschikbaar maken? Hoe het platform precies werkt is niet 100% helder, maar het lijkt wel zeker dat er sprake is van een verveelvoudiging en een openbaarmaking van deze auteursrechtelijk beschermde werken. Dat betekent dat archive.org daarvoor in beginsel toestemming van de rechthebbende moet hebben, tenzij er een uitzondering op het auteursrecht van toepassing is.
Uitzonderingen
Hoe graag ik het ook zou willen, het lijkt erop dat geen enkele uitzondering hiervoor in aanmerking komt. Ik bespreek hieronder de twee meest waarschijnlijke.
Decompilatie voor interoperabiliteit
Op grond van artikel 45m Auteurswet geldt niet als inbreuk op het auteursrecht de verveelvoudiging en vertaling van de codevorm van een computerprogramma, voor zover dat nodig is om de interoperabiliteit met een ander programma te verwezenlijken. Is dat een uitweg voor de handelswijze van archive.org? Helaas niet. Als Internet Archive al aan de strenge eisen van dit artikel voldoet, is dit alleen een uitzondering voor de verveelvoudiging van de software, en niet voor de openbaarmaking ervan.
Verweesde werken
Een verweesd werk is een auteursrechtelijk beschermd werk waarvan, kort gezegd, de rechthebbende onbekend is. Binnenkort zal door een wetswijziging een uitzondering opgenomen worden in de Auteurswet voor het gebruik van verweesde werken. Het is dan niet langer een inbreuk op het auteursrecht om een werk te reproduceren of beschikbaar te stellen, wanneer na een zorgvuldig onderzoek de rechthebbende onbekend is gebleven, en de reproductie en beschikbaarstelling van het werk geschiedt in het kader van een publieke taak. Hebben we hiermee dan een uitweg gevonden voor archive.org? Het lijkt er wel op, nu de rechthebbende van veel van deze computerspellen simpelweg niet langer bestaan, en het vrijwel onmogelijk is om de partij te achterhalen die nu de rechten bezit, voor zover de rechten überhaupt nog bij iemand in bezit zijn. De eisen zijn echter wat strenger dan alleen maar een onbekende rechthebbende. Zo kunnen om de één of andere (waarschijnlijk duistere) reden alleen werken als bedoeld in artikel 10, lid 1, onder 1, 5 of 10 in aanmerking komen voor de status van verweesd werk. Dit zijn respectievelijk boeken (of andere geschriften), muziekwerken of filmwerken. Geen computerprogramma’s dus.
Geen handhaving te verwachten
Feit is echter dat de commerciële waarde van veel van deze spellen tegenwoordig nihil is, doordat de spellen op de snelle computersystemen van tegenwoordig nauwelijks nog te spelen zijn. Met DOSBox kom je een heel eind, maar zie dan nog maar eens op legale wijze aan de DOS-versie van het programma te komen. De zeer beperkte commerciële waarde ervan zal dan ook de reden zijn dat rechthebbenden, voor zover ze überhaupt nog bestaan, hun auteursrechten op deze spellen eigenlijk nauwelijks handhaven. Het levert ze simpelweg niets op, dus de kosten van handhaving zijn hoger dan de baten. Voor zover rechthebbenden wel brood zien in het handhaven van hun auteursrechten, heeft Internet Archive toch echt een probleem. En nu terug naar Prince of Persia, Grootvizier Jaffar heeft de prinses nog altijd opgesloten.
