Vandaag heeft het Gerechtshof Amsterdam uitspraak gedaan in de zaak tussen Powned en een vluchteling omtrent de rechtmatigheid van het uitzenden van fragmenten van het interview met de vluchteling. Het Hof oordeelt dat Powned deels onrechtmatig heeft gehandeld door ‘het testikelfragment’ uit te zenden zowel op nationale televisie als via haar social media kanalen. Powned dient de vluchteling onder meer een immateriële schadevergoeding van € 2.500,= te betalen.
Wat was er aan de hand?
Medio september 2015 is een verslaggeefster van Powned met een cameraploeg naar het asielzoekerscentrum in Apeldoorn gegaan om daar asielzoekers te interviewen, waaronder de vluchteling. De strekking van het interview betreft de leefomstandigheden van het verblijf, het samenleven met andersdenkende asielzoekers en de rechten van vrouwen en seks. De betreffende verslaggeefster van Powned heeft de asielzoekers van tevoren niet mede gedeeld dat zij journaliste was, maar heeft gezegd dat het een interview voor school betreft en slechts voor eigen gebruik zal worden gebruikt. Tijdens dit interview heeft de vluchteling onder meer de volgende uitspraak gedaan: “I see two men kiss I bleeeehhhh (hof: steekt vinger in zijn keel)” en maakt daarbij vervolgens een slaande beweging met zijn vuist. Daarnaast heeft de vluchteling het volgende gezegd:
2.5.4. […] “Fragment 3 brengt [geïntimeerde] close in beeld en bevat het volgende gesprek:
“ [geïntimeerde] : “The doctor say, make this. I sleep three days in hospital.”
[X] : Yes.
[geïntimeerde] : Because this is a problem.
[X] : What was the problem?
[geïntimeerde] : Problem, problem, problem here.
[X] : Problem there?
[geïntimeerde] : Exactly. My balls its very big. Like this. Really. He said, make sex with anyone or anything.
Vluchteling M (andere asielzoeker uit de noodopvang, hof): We are 400 people ok. How can I bring girl to here ok? She go like make 400 times sex?”
Powned heeft in haar uitzending van 1 oktober 2015 onderdelen van dit interview, waaronder bovenstaand ‘testikelfragment’ uitgezonden. Daarnaast zijn bepaalde fragmenten op de social media kanalen van Powned geplaatst.
De vluchteling kreeg hierdoor, volgens de media, veel negatieve aandacht en is een kort geding gestart. De voorzieningenrechter heeft geoordeeld dat Powned onrechtmatig heeft gehandeld door het uitzenden van de fragmenten van het interview. Powned is het daar niet mee eens en is in hoger beroep gekomen van het vonnis in kort geding. In het kader van de procedure heeft Powned nog twee uitzendingen aan de kwestie gewijd waarin nogmaals bepaalde fragmenten, al dan niet met ‘blur’, zijn uitgezonden.
Het hoger beroep
In het hoger beroep stelt Powned – kort gezegd – dat (het uitzenden van de fragmenten van) het interview niet onrechtmatig is omdat zij bijdraagt aan de publieke discussie over de instroom van vluchtelingen in Nederland. Bovendien was haar meerdere malen de toegang tot het asielzoekerscentrum ontzegd, waardoor zij in hun persvrijheid worden geschaad. Gezien het maatschappelijk belang was Powned aldus genoodzaakt niet te vermelden dat zij journaliste was. De vluchteling stelt daartegenover onder meer dat hij in zijn persoonlijke levenssfeer en eer en goede naam is aangetast door het onrechtmatig handelen van Powned, waaronder het (herhaald) uitzenden van de fragmenten, het ontlokken van de uitspraken en het uit de context halen van de uitspraken. Daarnaast heeft met name het testikelfragment de vluchteling (zeer) benadeeld omdat zijn liefdesrelatie is geëindigd en familie en vrienden het contact met hem zouden hebben verbroken.
De beoordeling
Het Hof past in haar arrest de gebruikelijke beoordelingsnorm toe waarbij het recht op vrijheid van meningsuiting wordt afgewogen tegen het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en eer en goede naam, aan de hand van alle omstandigheden van het geval. Daarbij neemt het Hof de volgende factoren in overweging:
3.6 […] “Bij de belangenafweging dienen – voor zover van toepassing – onder meer de volgende factoren te worden meegewogen (a) levert de openbaarmaking een bijdrage aan een (publiek) debat van algemeen belang?; (b) de mate van bekendheid van de betrokken persoon en het onderwerp van de openbaarmaking; (c) het eerdere gedrag van de betrokken persoon in verhouding tot de media; (d) de methode van het verkrijgen van de relevante informatie (waaronder de omstandigheden waarbij de afbeeldingen zijn verkregen (toestemming?)) en de verificatie/waarheidsgetrouwheid van de verkregen informatie; (e) de inhoud, vorm en de gevolgen van de publicatie.”
Ten aanzien van de wijze van informatievergaring oordeelt het Hof dat het niet vermelden dat verslaggeefster journaliste was op zich niet ontoelaatbaar is, indien met de verzwijging een groot maatschappelijk belang is gediend. De vraag of de verzwijging in dit geval gerechtvaardigd was beantwoord het Hof positief nu Powned, gezien de omstandigheden, te goeder trouw heeft gehandeld:
3.8. […] “Deze omstandigheden brengen naar het oordeel van het hof met zich dat [X] als journalist te goeder trouw heeft gehandeld, ook al heeft zij haar hoedanigheid niet gemeld. Zij was er immers op uit de stemming te polsen en meningen te vernemen van de asielzoekers, die op dat moment in grote getale Nederland (en heel Europa) binnentrokken en mogelijk nieuwe landgenoten zouden worden. Het is evident dat voor de Nederlandse bevolking een groot maatschappelijk belang bestond (bestaat) om de asielzoekers te leren kennen, waaronder hun visie op homoseksualiteit en vrouwenrechten en seks. In het verlengde hiervan had (heeft) de pers – waaronder PowNed – een groot belang om deze informatie te kunnen vergaren en verspreiden. Hiervoor is overwogen dat in deze procedure – bij gebreke van een voldoende gemotiveerde betwisting – aannemelijk is geworden dat COA verhinderde dat deze informatiestroom op gang kwam, in ieder geval ten opzichte van PowNed.”
Dat de vluchteling hierdoor niet bewust heeft kunnen kiezen om mee te werken aan het interview moet het dan ook afleggen tegen het belang van Powned op het vergaren van informatie waarmee een groot publiek belang was gemoeid. Maar: “3.8.6 […] Het feit dat [geïntimeerde] niet bewust heeft kunnen kiezen al dan niet mee te werken aan het interview en voor openbaarmaking hiervan ook geen toestemming heeft gegeven, maakt echter wel dat PowNed bij haar beslissing om al dan niet (delen van) het ruwe materiaal openbaar te maken en de wijze waarop zij dat zou doen, extra rekening moest houden met de belangen van [geïntimeerde].”
Het Hof beoordeeld vervolgens of Powned de fragmenten te goeder trouw heeft uitgezonden.
Ten aanzien van het fragment met betrekking tot homoseksualiteit oordeelt het Hof dat Powned niet onrechtmatig heeft gehandeld door deze uit te zenden. Het fragment is getoond in het teken van het gebrek aan tolerantie bij (sommige) vluchtelingen ten opzichte van homoseksualiteit, ook onder vluchtelingen zelf en draagt dus bij aan het publieke debat.
Het testikelfragment acht het Hof daarentegen wel onrechtmatig. Het fragment zou bij moeten dragen aan de publieke discussie van maatschappelijk belang, namelijk de houding van (mannelijke) asielzoekers ten opzichte van vrouwenrechten en seks, maar is door Powned met een humoristische insteek aan het slot van de uitzending uitgezonden:
“Nu fragment 3 slechts tot doel had de uitzending met een grap af te sluiten terwijl ook plaatsing op de internetkanalen enkel humoristisch was bedoeld, heeft PowNed naar het oordeel van het hof in zoverre niet te goeder trouw en derhalve – mede in het licht van de overige omstandigheden in onderlinge samenhang en verband gewogen – onrechtmatig gehandeld. Het fragment had geen serieuze functie in de publieke discussie over de mening van (mannelijke) asielzoekers ten opzichte van vrouwenrechten en seks.”
Met betrekking tot het opnieuw uitzenden van de fragmenten oordeelt het Hof dat deze voor zover zij niet onrechtmatig waren, bij herhaalde uitzendingen ook niet onrechtmatig zijn. Het herhaald uitzenden van het testikelfragment is volgens het Hof dus wel onrechtmatig.
Het Hof bekrachtigd het vonnis van de voorzieningenrechter deels, waarbij onder meer een immateriële schadevergoeding is toegewezen en een verbod om het testikelfragment uit te zenden. Een algemeen uitzendverbod, dus ook ten aanzien van onder andere het fragment met betrekking tot homoseksualiteit, een verwijderverzoek bij Google en Yahoo en een rectificatie worden afgewezen.
Lees het arrest hier.
