Er is wat ophef ontstaan (o.a Nieuwsuur, Groene Amsterdammer) over “een nieuw fenomeen”, e-court,waar ik net als de automatisering van de rechtspraak al meer dan 15 jaar geleden over schreef. Indertijd heb ik Machteld Pel, die zich toen met mediation binnen de rechtspraak bezighield, nog de suggestie gedaan de rechtszoekenden een online alternatief voor rechtspraak te bieden. Gewoon, een suggestie op rechtspraak.nl, dat het ook anders kan. Daar was toen, en naar nu blijkt nog steeds, de rechterlijke macht nog niet aan toe.
Vorige maand sprak ik de Koreaanse rechter Jiyang Lee die vertelde dat in Zuid-Korea vanuit de overheid zowel rechtspraak als mediation wordt aangeboden. Een interessant concept, want hoewel doorgaans mediation als alternatief voor overheidsrechtspraak wordt gezien, kun je de mediation procedure op zich natuurlijk ook best door de overheid laten uitvoeren.
Dat e-court inmiddels succesvol is, is best bijzonder. Ze hebben sinds de oprichting medio 2010 veel tegenwerking gekend en er was op 6 november 2014 een persconferentie gepland om het einde van e-court aan te kondigen:
“Dit, omdat er teveel tegenstand is vanuit Den Haag door de jaren heen (in het bijzonder de KBvG en de Raad), en wij per 1 januari 2015 definitief prijstechnisch uit de markt zullen worden gedrukt.”
Op het laatste moment ging de persconferentie niet door, vanwege een doorbraak in de samenwerking met KBvG (Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders). En nu is het dus een succes (ik was enige tijd gelinkt aan e-court als lid van het comité van aanbeveling, uit de berichtgeving begrijp ik dat Fred Teeven dat ook was. Het comité was echter niet iets formeels, maar meer name-dropping, althans wat mij betreft en Fred Teeven heb ik anders dan als gezamelijk panellid “Je hebt niets te verbergen” in 2006 nooit ontmoet). De kritiek dat e-court minder waarborgen kent dan overheidsrechtspraak is vreemd, aangezien dat juist de kern is van alternatieve geschillenoplossing. You win some, you lose some. Over de verhouding art. 6 EVRM en ODR is een prachtig proefschrift geschreven doorSusan Schiavetta dat zij in 2008 verdedigde in Oslo en waarin ze onder andere aangeeft:
““It is suggested that disputants will only opt for out-of-court forms of dispute resolution like e-ADR where they will also be in receipt of procedural safeguards equivalent to those given in court. This is particularly true where the e-ADR procedure chosen is binding and disputants lose their right to go to court de novo (…). Naturally, disputants may be willing to accept the weakening of certain procedural safeguards so long as this is compensated for by other benefits accruing from the use of e-ADR, such as a cheap and fast resolution process. The extent to which disputants accept this corrosion of their rights will vary from disputant to disputant.”
Overigens is “alternatieve” geschillenoplossing ouder dan rechtspraak (Lodder & Zeleznikow 2010):
“One can argue that the resolution of disputes is one of the earliest forms of human endeavour. For example, Moses supposedly descended from Mount Sinai with the Ten Commandments and the six hundred and thirteen laws that can be found in the Torah. In addition to providing a framework in which Jews were to lead their life, these laws also gave guidance on how Jews should resolve disputes. But the resolution of disputes and disagreements occurred well before any biblical tracts existed. One such example is, the admittedly very informal, but taken from the Torah, dialogue (or negotiation) between Abraham and God regarding criteria for the destruction of Sodom and Gomorrah. Obviously, people realized the importance of resolving disputes long before state organised litigation originated.”
De precieze invulling ken ik niet, maar kern van ODR/ADR is wel dat het vrijwillig is. En in Nederland mag je als consument niet voor een geschil zich aandient afstand doen van je recht om naar de rechter gaan. Het zou kunnen dat daar de bedingen van e-court over betalingsgeschillen op stuk lopen. Maar als mensen de keuze hebben, prachtig, en ik vermoed dat er best veel voor zullen kiezen.
