Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft recentelijk beslist dat de organisatie achter een blog niet verantwoordelijk is voor beledigende uitspraken in een reactie. De Zweed Rolf Anders Daniel Pihl werd op een blog ervan beschuldigd dat hij betrokken zou zijn bij een Nazipartij. Een anoniem persoon voegde hier in een reactie onder de blogpost aan toe: “that guy pihl is also a real hash-junkie according to several people I have spoken to”. Negen dagen later en nadat Pihl over deze beschuldigingen had geklaagd werden de blogpost en de reactie verwijderd. Pihl liet het daar niet bij zitten en besloot een zaak aan te spannen tegen de kleine non-profit organisatie die achter de blog zat, ter vergoeding van zijn symbolische schade van één Zweedse kroon (ongeveer 6 eurocent). Volgens Pihl was de organisatie niet alleen verantwoordelijk voor de blogpost, maar ook voor de reactie, omdat deze niet meteen werd verwijderd.
De rechtbank in Zweden wees de vordering met betrekking tot de blogpost af omdat het onder de vrijheid van meningsuiting zou vallen. De organisatie kon bovendien niet aansprakelijk worden gesteld voor het te laat verwijderen van de anonieme reactie. In hoger beroep en in cassatie werd het vonnis in stand gehouden en de nationale ombudsman achtte de klacht ongegrond. Op 22 november 2014 stapte Pihl naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met een beroep op artikel 8 van het EVRM. Het Zweedse recht zou hem ervan weerhouden de organisatie achter de blog verantwoordelijk te houden voor de lasterlijke reactie en daarmee zijn recht op bescherming van de privésfeer schenden.
Het Hof oordeelt dat hoewel de reactie niet haatdragend was of aanzette tot haat, het wel beledigend was. Daarmee schond de reactie het recht op privéleven zoals beschermd onder artikel 8. Daar tegenover staat echter het recht op vrijheid van meningsuiting zoals vastgelegd in artikel 10 EVRM. Bij botsing moeten deze twee rechten tegen elkaar worden afgewogen. Is er sprake van een belangrijke partij die als tussenpersoon op het internet fungeert, dan zijn de volgende factoren relevant:
· de context van de reacties
· de maatregelen die door de beheerder worden genomen om beledigende reacties te voorkomen of te verwijderen
· de aansprakelijkheid van de personen achter de reacties als alternatief voor de aansprakelijkheid van de tussenpersoon, en
· de gevolgen van een nationale procedure voor de beheerder
Met betrekking tot de context van de reactie oordeelt het Hof dat de organisatie het nauwelijks had kunnen voorzien, gezien het niets te maken had met de inhoud van de blogpost. Bovendien is de organisatie klein, heeft het geen winstoogmerk en is het onbekend bij het grote publiek. Het was daarom onwaarschijnlijk dat de blog veel reacties zou losmaken of dat de reacties veel zouden worden gelezen. Van de organisatie kan niet worden verwacht dat zij beoordelen welke reacties in strijd zijn met de wet, omdat dit in de weg zou staan aan het recht om informatie op het internet te delen.
Aangaande de maatregelen die door de organisatie zijn genomen om beledigende reacties te voorkomen of te verwijderen, merkt het Hof op dat de blog over een functie beschikte die de organisatie op de hoogte stelt wanneer een nieuwe reactie was geplaatst. Op de blog werd duidelijk aangegeven dat reacties niet vooraf werden beoordeeld, dat mensen die een reactie plaatsten verantwoordelijk zijn voor hun eigen uitspraken, dat zij zich moeten gedragen en dat zij zich aan de wet moeten houden. Bovendien zijn de blogpost en de reactie één dag na de klacht van Pihl verwijderd en werd daarna een nieuwe post gepubliceerd met een uitleg en een verontschuldiging. De reactie heeft slechts negen dagen op de blog gestaan en Pihl kan zoekmachines verzoeken ieder spoor van de reactie te verwijderen.
Pihl heeft het IP-adres van de persoon achter de reactie weten te bemachtigen, maar hij heeft niet aangegeven of hij verdere stappen zal ondernemen om zijn identiteit te achterhalen. Omdat Pihls vordering door de nationale rechter is afgewezen, heeft de procedure geen negatieve gevolgen gehad voor de organisatie achter de blog, maar de aansprakelijkheid voor reacties van derden kan negatieve gevolgen hebben voor de reactie-omgeving van een website en daarmee een chilling effect hebben op de vrijheid van meningsuiting op internet.
Op grond hiervan wijst het Hof de vordering van Pihl af. De nationale instanties zijn binnen hun toetsingsmarge gebleven en zij hebben een billijke afweging gemaakt tussen de rechten van Pihl op grond van artikel 8 en het daar tegenoverstaande recht van de organisatie op vrijheid van meningsuiting in de zin van artikel 10.
Met dank aan Priscilla Peterson
