Zelfplagiaat heeft niks met het auteursrecht te maken.
Gister verscheen er in NRC Next een stuk over VU-econoom Peter Nijkamp. Nijkamp zou “zelfplagiaat” plegen, omdat hij wetenschappelijk niet op de juiste manier zou citeren uit zijn eigen werk. Het woord plagiaat verwijst meestal naar het zonder toestemming overnemen van tekst uit een bron waarvan je zelf niet het auteursrecht hebt. Dat is in de meeste gevallen dan ook een auteursrechtinbreuk. Citeren uit andermans tekst mag onder omstandigheden wel als je een beroep kan doen op het citaatrecht. De vraag die hier opkomt is of het citaatrecht ook geldt als je zelf de rechthebbende van een werk bent. Het citaatrecht is geregeld in art. 15a Auteurswet en luidt als volgt:
“Als inbreuk op het auteursrecht op een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt niet beschouwd het citeren uit een werk in een aankondiging, beoordeling, polemiek of wetenschappelijke verhandeling of voor een uiting met een vergelijkbaar doel mits:
· 1°.het werk waaruit geciteerd wordt rechtmatig openbaar gemaakt is;
· 2°.het citeren in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd is en aantal en omvang der geciteerde gedeelten door het te bereiken doel zijn gerechtvaardigd;
· 3°.artikel 25 in acht wordt genomen; en
· 4°.voor zover redelijkerwijs mogelijk, de bron, waaronder de naam van de maker, op duidelijke wijze wordt vermeld.”
Hier wordt dus een beperking gemaakt op het auteursrecht van de rechthebbende. Ben je echter zelf de auteursrechthebbende dan kan je geen inbreuk maken op je eigen auteursrecht door (delen van) je eigen teksten over te nemen. Je hebt als auteursrechthebbende namelijk het uitsluitende recht om het werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Nijkamp mag dus op grond van het auteursrecht onbeperkt stukken van zijn eerdere publicaties overnemen, zonder dat hij daarbij hoeft te laten zien dat er sprake is van een citaat (door bijvoorbeeld aanhalingstekens, schuingedrukte tekst en/of bronvermelding).
Dit alles overigens in de veronderstelling dat Nijkamp zelf de rechthebbende is en niet de VU. In de literatuur wordt aangenomen dat hoogleraren zelf rechthebbende zijn met betrekking tot zelfstandig wetenschappelijk werk. Art. 7 van de Auteurswet, dat regelt dat het auteursrecht op werken die in dienstverband zijn gemaakt automatisch bij de werkgever berust, is daarop niet van toepassing.
Al met al kunnen we stellen dat het auteursrechtelijk geen probleem is wat Nijkamp heeft gedaan. Wetenschappelijk verantwoord is het mogelijk niet. Elk wetenschappelijk gepubliceerd onderzoek moet een nieuwe bijdrage leveren aan bestaande kennis. Door te citeren geef je aan wat nieuw is en wat al eerder gepubliceerd is ook al is het eerder gepubliceerde stuk van jezelf. Op deze manier is het duidelijk wat de nieuwe bijdrage is en wat al eerder gepubliceerd is. De zelfplagiaat van Nijkamp kan dus mogelijk wel strijdig geacht worden met wetenschappelijke integriteit.
Door Lindy van Oirschot
