Eerder deze week deed de rechter uitspraak in een controversiële zaak over het doorverkopen van tweedehands e-books. De uitspraak betrof de dienst Tom Kabinet, die het mogelijk maakt om e-books die je al gelezen hebt, via hun platform te verkopen. Uitgevers, verenigd in NUV en GAU, waren niet blij met deze dienst en probeerden via een kort geding om Tom Kabinet uit de lucht te krijgen. De rechter steekt daar echter een stokje voor.
Twee weken geleden was Tom Kabinet al volop in het nieuws in het kader van deze rechtszaak. De uitgevers stelden in de pers dat Tom Kabinet piraterij stimuleert op grote schaal omdat het mogelijk is om e-books die illegaal gedownload zijn tegen betaling aan te bieden via het platform van Tom Kabinet. Tom Kabinet stelde zich daarentegen op het standpunt dat e-books legaal doorverkocht mogen worden omdat er sprake is van uitputting.
Uitputting
Uitputting verwijst naar de situatie dat de auteursrechten op een werk niet in de weg staan aan het doorverkopen (distribueren) van een exemplaar van het werk wanneer dat exemplaar eenmaal met toestemming van de rechthebbende in het verkeer is gebracht. Dat klinkt ingewikkeld, maar feitelijk komt het erop neer dat je boeken, CD’s en DVD’s zoveel als je wil mag doorverkopen wanneer je ze op een legale manier hebt verkregen.
Dat leerstuk van uitputting gold tot twee jaar geleden alleen voor ‘fysieke exemplaren’, dus de tastbare vorm van een werk (het papieren boek, de CD met muziek erop etc.). In de zomer van 2012 oordeelde het Europese Hof van Justitie echter dat uitputting ook geldt voor software die niet op een fysieke drager (lees: CD) wordt verkocht. Software die via internet gedownload wordt van de rechthebbende is dus ook uitgeput en mag zonder problemen worden doorverkocht. Het feit dat de licentievoorwaarden zeggen dat de software niet overdraagbaar is doet daar niet aan af. Dit alles staat in het zogenaamde Usedsoft arrest van het Hof. Over dit arrest is veel te doen geweest. Niet alleen omdat het baanbrekend is in die zin dat het een geheel nieuwe categorie van uitgeputte werken mogelijk maakt, maar ook omdat de praktische uitwerking veel vragen opriep. Een belangrijke vraag is namelijk of de Usedsoft-leer ook toegepast kan worden op andere werken dan software.
In deze blog kan je meer lezen over de vraag of Usedsoft ook van toepassing kan zijn op muziekbestanden. Dit in het kader van de Amerikaanse procedure tussen EMI en ReDigi. Overigens werd in die procedure, naar Amerikaans recht, geoordeeld dat ReDigi geen beroep toekwam op de uitputtingsleer.
De overweging van de rechter
De rechter vond zich in de procedure tussen de uitgevers en Tom Kabinet in essentie voor de vraag gesteld of de Usedsoft-leer ook van toepassing kan zijn op e-books. De uitgevers benadrukten in hun betoog uiteraard de verschillen tussen de Usedsoft casus en de wijze waarop Tom Kabinet werkt. Tom Kabinet richtte zich met name op de ratio van het oordeel van het Hof in de Usedsoft zaak, namelijk dat het voor een eindgebruiker geen verschil maakt of hij een papieren boek koopt of een e-book.
De rechter neemt geen definitieve beslissing over de vraag of Usedsoft van toepassing kan zijn op e-books, maar laat het voordeel van de twijfel aan Tom Kabinet. De rechter oordeelt dat niet valt uit te sluiten dat het UsedSoftarrest een ruimere strekking heeft en zich niet beperkt tot de verhandeling van software. De rechter motiveert dat als volgt:
“Het Hof hecht in het arrest grote waarde aan de economische functionele gelijkwaardigheid van de distributie op materiële en immateriële dragers en wijst er in dat verband op dat (overweging 62) “het beginsel van uitputting van distributierecht voor door het auteursrecht beschermde werken ertoe strekt de beperkingen van het distributierecht te beperken tot hetgeen noodzakelijk is voor het behoud van het specifieke voorwerp van de betrokken industriële eigendom, ter vermijding van afscherming van de markten.” Het doel van de uitputtingsregel dient dan ook niet uit het oog te worden verloren. Daarbij is van belang of de rechthebbende door de betreffende (ver)handeling de economische waarde van zijn recht te gelde heeft kunnen maken.”
In de redenering van de rechter lijkt een belangrijke rol te spelen dat de houding van Tom Kabinet niet te typeren is als die van een grootschalige piraterijwebsite. Tom Kabinet heeft namelijk steeds geprobeerd om in overleg te treden met de uitgevers om piraterij via haar website zoveel mogelijk te beperken. Het feit dat de uitgevers niet op de uitnodiging tot overleg zijn ingegaan en in plaats daarvan direct een kort geding zijn begonnen wordt ze door de rechter niet in dank afgenomen.
De vorderingen van de uitgevers worden in het geheel afgewezen op grond van het bovenstaande. Tom Kabinet blijft dus in de lucht!
