Softwarebedrijf Interreal meent schade te hebben geleden door het dalen van de gemiddelde rating van twee van haar dochterondernemingen op Trustpilot. Volgens Interreal is dit het resultaat van ‘neppe’ reviews. Zij vordert daarom het verwijderen van de recensies en het verschaffen van de NAW-gegevens van de reviewers. Onlangs deed de Rechtbank Amsterdam uitspraak in deze kwestie: Trustpilot hoeft de reviews niet te verwijderen, maar zal Interreal wel van de NAW-gegevens moeten voorzien.
Tegenover elkaar stonden het Nederlandse Interreal en het Deense bedrijf Trustpilot, dat een review website aanbiedt. Volgens Interreal zijn op die website valse reviews verschenen over twee van haar dochterondernemingen: Esteon en Scanler. Hierdoor daalde hun gemiddelde rating, hetgeen tot omzetderving – en dus tot schade – leidde. Interreal vorderde dan ook dat Trustpilot deze valse reviews van de website moest verwijderen en verwijderd houden. Daarnaast werd ook de afgifte van de persoonsgegevens van de reviewers gevorderd. Trustpilot weigerde echter om de persoonsgegevens af te geven, aangezien dit volgens het bedrijf in strijd zou zijn met privacyregels.
Notice and take down
De eerste vordering wordt toegespitst op de vraag naar aansprakelijkheid. Een tussenpersoon zoals Trustpilot is op grond van de Richtlijn inzake elektronische handel namelijk pas aansprakelijk voor de informatie op zijn platform, als het weet of redelijkerwijs behoort te weten dat die informatie onrechtmatig is. Is dit het geval, dan moet de informatie zo spoedig mogelijk verwijderd worden. Dit wordt ook wel het notice and take down-mechanisme genoemd.
In dit verband was de enkele kennisgeving van een derde (namelijk Interreal) over het bestaan van onrechtmatige informatie onvoldoende om te kunnen aannemen dat de reviews onrechtmatig zouden zijn. Daarnaast is de rechter het met Trustpilot eens dat de reviews waarvan verwijdering wordt gevorderd ook wat betreft de inhoud niet onmiskenbaar onrechtmatig zijn. Ze bevatten inhoudelijke kritiek, maar verder geen onnodig grievende, beledigende of lasterlijke bewoordingen.
Hoewel bij sommige reviews de nodige vraagtekens konden worden geplaatst, was dit onvoldoende om Trustpilot te veroordelen tot de verwijdering ervan.
Lycos/Pessers arrest
Voor de tweede vordering – het verstrekken van de identificerende gegevens van de reviewers – verwijst de rechter naar het Lycos/Pessers arrest. Hieruit volgt dat een vordering tot de bekendmaking van NAW-gegevens onder bepaalde omstandigheden kan worden toegewezen. In het bijzonder wanneer bij die vordering voldoende zwaarwegend belang bestaat.
Hiervoor zijn de volgende criteria van belang:
- de mogelijkheid dat de informatie, op zichzelf beschouwd, jegens de derde onrechtmatig en schadelijk kan zijn, is voldoende aannemelijk;
- de verzoeker heeft een reëel belang bij de verkrijging van de NAW-gegevens;
- aannemelijk is dat in het concrete geval geen minder ingrijpende mogelijkheid bestaat om de NAW-gegevens te achterhalen; en
- afweging van de betrokken belangen van de derde, de serviceprovider en de persoon die onrechtmatig handelt brengt mee dat het belang van de derde behoort te prevaleren.
Als aan al deze criteria is voldaan moet de dienstverlener de persoonsgegevens verstrekken. Doet hij dit niet, dan handelt hij onzorgvuldig. Dit is ook het geval wanneer de dienstverlener niet verplicht is om de inhoud van de website te verwijderen. Afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval moet hij ook dan de NAW-gegevens verstrekken.
Patroon van valse reviews
In de eerste plaats bespreekt de rechter de verschillende reviewers. Voor de reviews over Scanler geldt dat dit dochterbedrijf op het moment van plaatsing nog niet actief was en dus geen klanten had. Bij deze reviews stonden de voornamen van medewerkers van Interreal. Volgens de rechter lag het voor de hand dat de persoon achter de reviews de kennelijke bedoeling had om Interreal ervan te beschuldigen dat zij zelf positieve recensies over haar eigen dienst liet plaatsen.
De overige reviewers schreven over Esteon. Daarbij geldt dat het dochterbedrijf eerder al met valse reviews te maken heeft gehad, op andere websites. Op verzoek van Interreal verwijderde Truspilot al een groot aantal van de Scanler en Esteon reviews. Kennelijk vond ook Trustpilot dat er iets niet in de haak was. De rechter leidde hieruit af dat niet kan worden uitgesloten dat Interreal het slachtoffer is van een patroon van valse reviews.
Beoordeling rechter
De rechter oordeelde in beide gevallen dat aan de criteria van het Lycos/Pessers arrest is voldaan. Interreal heeft immers een zwaarwegend belang om tegen dergelijke praktijken te kunnen optreden. Het mogelijke privacybelang van de reviewers weegt daar niet tegenop. Ook bestond er voor Interreal geen minder ingrijpende mogelijkheid om de NAW-gegevens te achterhalen of haar schade te beperken. Met de weigering tot het afgeven van deze persoonsgegevens, handelde Trustpilot dan ook onrechtmatig.
De rechter veroordeelde Trustpilot tot de afgifte van gegevens waar zij daadwerkelijk over beschikt. Hierbij voerde de rechter nog aan dat het voor de hand ligt dat Trustpilot aanknoping zoekt bij haar eigen privacybeleid. Hierin is een hoofdstuk opgenomen met een lijst van persoonsgegevens die zij verzamelen. Het was volgens de rechter weliswaar toegestaan om anoniem te klagen, maar dat vormt nog geen vrijbrief voor anonieme valse beschuldigen.
De vordering tot verstrekking van de NAW-gegevens werd overigens niet volledig toegewezen. De gegevens van de reviewers waarvoor geen of te weinig concrete aanwijzingen bestaan over het feit dat ze valse reviews hadden geschreven werden hiervan uitgezonderd. Van deze reviews kan niet worden aangetoond dat ze onmiskenbaar onrechtmatig zijn.
Afweging van belangen
In deze zaak oordeelde de rechter in lijn met het Lycos/Pessers arrest. Voor het overleveren van persoonsgegevens wordt benadrukt dat telkens een afweging nodig is van de betrokken belangen. Enerzijds moeten de rechten van de anonieme reviewers worden gewaarborgd en anderzijds de rechten van de gelaedeerde. Het hangt van de omstandigheden van het geval af of een vordering tot verstrekking van persoonsgegevens wordt toegewezen of niet.
Geschreven door Pietrix Wijma
