De Scientology Kerk kan de verdere openbaarmaking of verveelvoudiging van haar geheime cursusmateriaal niet verbieden. Dit omdat de werken in het verleden ter inzage zijn gelegd tijdens een Amerikaanse rechtbankprocedure. Dat is de mening van Advocaat Generaal Verkade, die de Hoge Raad op 18 maart heeft geadviseerd over de te nemen beslissing in de zaak Scientology vs. XS4ALL en Spaink.
De Scientology-zaak loopt al sinds 1995, toen Karin Spaink voor het eerst cursusmateriaal van Scientology, afkomstig uit het dossier van een Amerikaanse rechtszaak, op haar website plaatste.
Aangezien de stukken volgens de leer van Scientology, een Amerikaanse sekte, niet aan gewone stervelingen mogen worden geopenbaard, startte de sekte direct een procedure tegen XS4ALL, de provider van Spaink, en Spaink zelf. Scientology verloor steeds, telkens op andere gronden. Het meest verstrekkend is wel de zienswijze van Verkade, die er in wezen op neerkomt dat de Scientology nooit meer haar auteursrecht kan gebruiken om de verspreiding van haar werken tegen te gaan.
Het argument van Advocaat Generaal Verkade is erg interessant. Hij baseert het op artikel 15b van de Auteurswet dat – kortweg – bepaalt dat de rechthebbende zich niet kan verzetten tegen de openbaarmaking of verveelvoudiging van werken die vanwege de “openbare macht” openbaar gemaakt worden (behoudens een uitdrukkelijk voorbehoud). Volgens Verkade behoort de Amerikaanse rechtbank tot de openbare macht en is niet van belang voor toepassing van de Nederlandse Auteurswet dat de werken in het buitenland openbaar gemaakt werden.
Door de ruime definitie van “openbare macht” en de beperking ook van toepassing te laten zijn op buitenlands materiaal, heeft de redenering van Verkade potentieel vergaande consequenties. Al het werk afkomstig van buitenlandse overheden is op grond van zijn interpretatie van artikel 15b in Nederland vogelvrij. Verkade erkent dat dit een “weerbarstig probleem” is (p. 25) en hij wil deze consequentie in wezen niet aanvaarden (p. 38). Hij noemt echter geen redenen waarom dit niet het gevolg zou zijn van zijn zienswijze.
De conclusie van Verkade bevat ook andere nieuwswaardigheden. Hij dicht het internet een belangrijke rol toe als het gaat om de vrije meningsuiting. Hij vergelijkt informatieaanbieders op internet met de pers, die altijd een bijzondere bescherming geniet waar het gaat om de vrijheid van meningsuiting (p. 44). Dat is dus goed nieuws voor bloggers en andere particulieren die hun mening via internet uiten.
Over hyperlinks merkt Verkade op dat het aanbrengen daarvan geen auteursrechtelijk relevante handeling inhoudt (p. 68). Wel kan het hyperlinken onder omstandigheden onrechtmatig zijn. Wanneer daar sprake van is, wordt niet beantwoord door de Europese richtlijn elektronische handel, aldus Verkade. Die vraag zal dus op grond van algemeen aansprakelijkheidsrecht moeten worden beoordeeld. Verkade vindt dat de criteria uit het Buma/De Vries-arrest daarvoor maatgevend moeten zijn. Dat betekent in het geval van hyperlinken dat:
* de aanbieder van de link daar feitelijke zeggenschap over heeft;
* de aanbieder in kennis is gesteld van het onrechtmatige karakter van de hyperlink;
* de aanbieder zich niet vergewist van de juistheid van de kennisgeving, althans de hyperlink niet verwijdert.
Deze toets komt overeen met de aansprakelijkheidsregels die gelden voor internet service providers. Vereist is dan wel dat de hyperlink zelf onrechtmatig is. Pas dan kan er immers sprake zijn van afgeleide aansprakelijkheid. Verkade spreekt zich niet uit over de vraag of het linken naar het cursusmateriaal van Scientology onrechtmatig is, maar aangezien de openbaarmaking van het materiaal zelf geoorloofd is, zal het linken beslist ook zijn toegestaan.
Lees hier het persbericht van XS4ALL, inclusief de conclusie van Verkade (twee delen).
