Als docent aardrijkskunde op een VMBO-school heb je geen makkelijk bestaan. Dat mag wel als een feit van algemene bekendheid worden beschouwd. Als er dan ook nog naaktfoto´s van je op internet verschijnen, verandert je leven in een hel op aarde. Indien de foto´s door een ander op het internet zijn geplaatst, die deze tegen betaling verkoopt, is dat onrechtmatig. Dat er sprake is van vergaande inbreuk op de privacy is duidelijk. Op wat voor ´n schadevergoeding heb je vervolgens als slachtoffer recht?
Over die vraag deed de rechtbank Den Haag op 26 oktober 2005 uitspraak.
De feiten van de zaak laten zich als volgt omschrijven:
“Op verzoek van een kennis van A (het slachtoffer, CATh), de moeder van een mentor-leerling van hem, die deel uitmaakte van een amateurschildersgroep die in het atelier van B (de dader, CATh) bijeen kwam, heeft A in juni 2002 in het atelier van B ongekleed geposeerd voor deze amateurschildersgroep, welke groep onder leiding stond van B. Hij heeft toen niet kenbaar gemaakt dat zijn beroep leraar was. Aan het einde van de poseersessie heeft B aan A verzocht of hij foto’s mocht maken. Op de vraag van A waarom is door B geantwoord dat dat lesmateriaal betrof om de betreffende naaktstudies van A op een andere avond af te kunnen maken. Daarop heeft A de gevraagde toestemming verleend en zijn door B naaktfoto’s van A genomen.”
Genoemde B heeft de foto´s dus vervolgens te koop aangeboden op internet. De rechtbank komt tot de slotsom dat A. geen recht heeft op materiële schadevergoeding. Daarbij wordt het volgende in aanmerking genomen:
“A [heeft] een risico genomen dat hij in geschilderde of getekende vorm herkenbaar en ongekleed in de openbaarheid zou kunnen komen. Dat is een factor van gewicht, omdat hij in deze procedure stelt dat het herkenbaar naakt in de openbaarheid komen door de gewraakte foto tot gevolg heeft gehad dat bepaalde leerlingen dusdanig gedrag jegens hem zijn gaan vertonen, dat dat zijn functioneren in de onderbouw VMBO/MAVO onmogelijk zou maken.”
Ik vind dat wel erg streng van de rechtbank. A. had volgens mij niet kunnen verwachten dat B. de foto´s op internet zou aanbieden. B. had immers gezegd dat het om lesmateriaal ging.
Heeft A. dan recht op immateriële schadevergoeding? Die vraag beantwoordt de rechtbank bevestigend:
“Gelet op enerzijds de (ernstige) aard van de inbreuk, de omvang (drie à vier maanden) en de verdere omstandigheden, waaronder met name het tegen betaling op internet aanbieden van een naaktportret, anderzijds de weliswaar onvoldoende onderbouwde, maar evenmin voldoende bestreden door B gestelde penibele financiële situatie van B, acht de rechtbank een ex aequo et bono vast te stellen smartengeld ten belope van € 4.500,- in hoofdsom toewijsbaar.”
Een schadevergoeding van EUR 4.500 vind ik gezien de omstandigheden wel erg zuinig van de rechtbank. Daar zal A. niet eens de kosten van zijn advocaat voor kunnen vergoeden. Ter compensatie van het gebruik van andermans portret voor commerciële doeleinden worden doorgaans flinke schadevergoedingen toegewezen. Toen bokser Arnold Vanderlijde zonder diens toestemming in het weekblad Panorama als centerfold was afgebeeld, kreeg hij een schadevergoeding van NLG 30.000. En hij had al zijn kleren nog aan. Een naakte Karin Bloemen in Weekend kreeg echter ook slechts EUR 2.500. Volgens mij mag hieruit niet geconcludeerd worden dat het schenden van de privacy van naaktlopers minder streng wordt beoordeeld door de rechterlijke macht. Eerder dat rechters weinig consequent zijn in het toewijzen van schadevergoedingen.
