De website zwartelijstartsen.com, waarop namen en foto’s van artsen en zorgverleners staan die een ‘medisch misdrijf’ zouden hebben begaan, is onrechtmatig. Zo oordeelde de rechtbank Midden-Nederland in een kort geding dat was aangespannen door Stichting Stop Online Shaming (SOS).
SOS behartigt de belangen van slachtoffers van online privacy-inbreuken en online onrechtmatige uitingen. De stichting spande eind vorige jaar een kort geding aan tegen stichting Slachtoffers Iatrogene Nalatigheid Nederland (SIN.nl). Hieraan ten grondslag lag de online ‘zwarte lijst’, die sinds 2010 werd aangeboden door SIN.nl.
‘Mama, in de klas zeggen ze dat jij een slechte dokter bent’
Op zwartelijstartsen.com werden zo’n 900 artsen, tandartsen, verpleegkundigen en psychologen (veelal met foto) genoemd en weggezet als plegers van ‘medische misdrijven’. SOS achtte deze ‘digitale schandpaal’ onrechtmatig en bovendien in strijd met de AVG. Zo hadden de meeste artsen en zorgverleners op de zwarte lijst geen aantekening in het BIG-register. Zij mogen dus gewoon hun beroep uitoefenen en patiënten kunnen bij hen veilig terecht.
De lijst bevatte dus niet alleen geschorste artsen, maar bijvoorbeeld ook artsen – zoals RIVM-chef Jaap van Dissel – die enkel lid waren geweest van een medisch tuchtcollege dat een klacht van een patiënt had afgewezen. Op de website kreeg iedereen de ‘zwarte lijst-stempel’. Een verzoek tot verwijdering van de lijst werd tot slot door SIN.nl vrijwel onmogelijk gemaakt.
Dat de lijst ook een aantal vermeldingen van artsen en zorgverleners bevatte die wel degelijk een aantekening hadden in het BIG-register, doet hier niet aan af. Ook dan blijft het overigens de vraag of het presenteren van deze informatie op deze wijze, opweegt tegen de enorme impact op de belangen van de individuele artsen en hulpverleners. Voor het publiek was het immers niet duidelijk dat het ging om een privé bijgehouden lijst en dus geen officiële zwarte lijst.
Belangenafweging
Volgens de voorzieningenrechter gaat het in deze zaak om een botsing van twee fundamentele rechten. Enerzijds het recht op eerbiediging van de eer en goede naam van de individuele zorgverleners waarvoor Stichting SOS opkomt. Daartegenover het recht op vrijheid van meningsuiting van Stichting SIN.nl. Welk recht uiteindelijk zwaarder weegt, hangt af van de vraag aan wiens belang in de gegeven omstandigheden meer gewicht toekomt: het belang dat individuele burgers door publicaties niet worden blootgesteld aan lichtvaardige verdachtmakingen, of het belang dat – door een gebrek aan bekendheid bij het grote publiek – misstanden die de samenleving raken niet mogen blijven voortbestaan.
In het concrete geval valt de belangenafweging uit in het voordeel van Stichting SOS. Het feit dat de website volgens SIN niet was bedoeld als schandpaal, maar om patiënten te informeren en te beschermen en om falende zorgverleners ter verantwoording te roepen, deed daar niet aan af.
Zwarte lijst onrechtmatig
De voorzieningenrechter oordeelt dan ook dat de website onrechtmatig is. Met name gegeven het feit dat het zeer ernstige uitlatingen betreft, die veelal een feitelijke basis missen. Hoewel misschien niet elke uiting op de website onrechtmatig is te achten, weegt dat gegeven naar het oordeel van de voorzieningenrechter niet op tegen het totale beeld van de website die alle nuance lijkt weg te nemen. Alleen al het gebruik van ‘zwarte lijst’ levert een zware beschuldiging op, zeker in combinatie met kwalificaties als ‘medische misdrijven’ of ‘falende artsen’.
De voorzieningenrechter verbiedt SIN.nl om uitlatingen te doen, die verband houden met ‘zwarte lijst’, ‘falende artsen/zorgverleners’, ‘medisch misdrijf’, of anderszins smadelijk, lasterlijk of beledigend zijn voor individuele artsen en zorgverleners. Daarnaast dient SIN.nl Google te verzoeken om alle verwijzingen naar de zwarte lijst te verwijderen uit de zoekresultaten. Tot slot dient de website binnen twee werkdagen offline te worden gehaald en moeten de domeinnamen worden overgedragen aan Stichting SOS.
SIN.nl lijkt hieraan deels gehoor te hebben gegeven. Zo werden zwartelijstartsen.com en zwartelijstartsen.nl weliswaar verwijderd, maar staat er op dit moment nog wel een URL op de website van SIN die doorverwijst naar de Wayback Machine. Dit is een onafhankelijke website waarmee gebruikers als het ware ‘terug in de tijd’ kunnen gaan om te zien hoe websites er in het verleden uitzagen. SIN.nl voorzitter Sophie Hankes, die in 2017 en 2019 tot twee maal toe strafrechtelijk werd veroordeeld, lijkt daarmee opnieuw een poging te doen om onder het vonnis uit te komen.
Geschreven door Sara van Lieshout
