De Reclame Code Commissie heeft in een uitspraak van 25 september 2018 een klacht afgewezen tegen een op (ex-)kankerpatiënten gerichte advertentie op Facebook op basis van ‘likes’ en/of klikgedrag.
De zaak
Volgens klaagster werd zij tijdens het ‘Facebooken’ ineens geconfronteerd met een op (ex-)kankerpatiënten gerichte reclame van Trimbos. Het ging om een oor een anti-alcoholprogramma voor mensen die kanker hebben. Klaagster meent dat daardoor reclame is gemaakt in strijd met de Nederlandse Reclame Code omdat daarbij gebruik is gemaakt van persoonsgegevens omtrent haar gezondheid hetgeen niet in overeenstemming is met de wet. “Ze vindt het zeer kwalijk dat Trimbos zich op deze manier ongevraagd opdringt in de privésfeer en kennelijk gebruik maakt van dit soort privacygevoelige gegevens over de gezondheid van mensen. Dit soort targeted reclame is in haar ogen onethisch.” Trimbos en Facebook stellen dat daarvan geen sprake is geweest.
In bedoelde wet, te weten de Wet bescherming persoonsgegevens zoals deze ten tijde van het indienen van de klacht gold en de huidige Algemene verordening gegevensbescherming, is een verbod opgenomen om zonder toestemming bijzondere persoonsgegevens te verwerken, bijvoorbeeld betreffende iemands gezondheid.
Daarbij benadrukt Trimbos dat zij geen invloed heeft op targetting van Facebookgebruikers op persoonsniveau. Zij stelt een profiel samen op basis van – door Facebook opgestelde – interessegebieden. Facebook toont de door Trimbos opgestelde advertenties aan gebruikers die voldoen aan het profiel dat binnen de advertentiecampagne is opgesteld.
Trimbos stelt dat zij geen invloed heeft op targetting van Facebookgebruikers op persoonsniveau. Zij stelt een profiel samen op basis van – door Facebook opgestelde – interessegebieden. Facebook toont de door Trimbos opgestelde advertenties aan gebruikers die voldoen aan het profiel dat binnen de advertentiecampagne is opgesteld.
De Reclame Code Commissie was in dit geval alleen sprake van de verwerking van interesses afgeleid uit ‘likes’ en/of klikgedrag van klaagster op Facebook en niet uit de inhoud van een persoonlijk ingevuld Facebook-profiel. De Reclame Code Commissie vond dat de wijze waarop Facebook en/of Trimbos het zoek- en ‘like’ gedrag van klaagster hebben aangewend om een specifieke reclame-uiting onder haar aandacht te brengen, niet te beschouwen als een verwerking van bijzondere persoonsgegevens in de zin van de wet. De klacht wordt daarom afgewezen.
AP onderzoek Facebook
Vorig jaar heeft de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) geoordeeld dat Facebook de wet overtreedt door adverteerders in staat te stellen om gerichte advertenties te tonen aan mensen op grond van hun seksuele geaardheid (ook een bijzonder persoonsgegeven) zoals zij die zelf hebben aangegeven in hun profiel. Het gebruik hiervan voor advertentiedoeleinden is een verwerking van bijzondere persoonsgegevens.
Het is verboden om bijzondere persoonsgegevens te verwerken, tenzij er een wettelijke uitzondering is. De privacywet bevat een beperkt aantal uitzonderingsmogelijkheden. In het geval van de Facebook-dienst zijn er twee mogelijke uitzonderingen: uitdrukkelijke toestemming van gebruikers of duidelijke openbaarmaking door gebruikers zelf. Beide uitzonderingen zijn niet van toepassing.
Hoewel de AP in het onderzoek benadrukte dat in principe geen sprake is van een verwerking van bijzondere persoonsgegevens bij de verwerking van interesses die Facebook alleen afleidt uit trefwoorden op bezochte pagina’s en apps (en niet ook uit de inhoud van profielen), erkent zij wel dat het een gegevensverwerking betreft met een grote impact voor betrokkenen:
“Het gaat hierbij om een voor gebruikers onzichtbare, doorlopende observatie van een groot deel van hun (intieme) surfgedrag en appgebruik, waarbij adverteerders verboden wordt betrokkenen te laten merken op welke profielkenmerken zij zijn geselecteerd. De kern van de privacywetgeving is het voorkomen van verwerkingen met grote risico’s voor de persoonlijke levenssfeer van betrokkenen. Daarom rust op het Facebook-concern in ieder geval de plicht om betrokkenen hierover nader te informeren, zoals beoordeeld in paragraaf 5.4.5 van dit rapport. Voor zover het Facebook-concern gegevens over ‘interesses’ ook ontleend aan de inhoud van profielen, is wel sprake van de verwerking van bijzondere persoonsgegevens.”
In juli van dit jaar bevestigde de AP dat Facebook mede naar aanleiding van het onderzoek van de AP haar gegevensbeleid heeft aangepast. Gebruikers worden nu uitgebreider geïnformeerd over de aard van de persoonsgegevens die worden verwerkt, de doeleinden van deze verwerking, met wie en hoe persoonsgegevens worden gedeeld, en de rechtsgronden van de verwerking.
