Fashion modellen kunnen ook een eigen karakter hebben als daarin bestaande elementen op een originele manier worden gecombineerd. Dat is de essentie van het arrest van het Europese Hof van Justitie van 19 juni 2014 in de procedure tussen Karen Millen en Dunnes. Het net een jaar oude arrest van de Nederlandse Hoge Raad van 31 mei 2013 in de Apple/Samsung zaak is daarmee achterhaald.
De zaak Karen Millen/Dunnes
Karen Millen stelde in de (van oorsprong Ierse) procedure dat Dunnes inbreuk maakte op haar modelrechten op twee gestreepte blouses en een zwarte top, door deze modellen 1 op 1 na te maken en te verkopen. Karen Millen beriep zich daarbij op haar niet-ingeschreven Gemeenschapsmodellen. Dunnes betwistte niet dat de modellen waren nagemaakt, maar beriep zich op de nietigheid van de modellen omdat deze geen eigen karakter zouden hebben. Dunnes stelde voorts dat Karen Millen dit eigen karakter dient te bewijzen.
Bij de beoordeling van het eigen karakter van modellen dient te worden nagegaan of de algemene indruk die het model bij de geïnformeerde gebruiker wekt, verschilt ten opzichte van de algemene indruk die wordt gewekt door reeds bestaande vormgeving (het vormgevingserfgoed).
De prejudiciële vraag die het Ierse Supreme Court aan het Europese Hof stelde, was of bij die beoordeling moet worden uitgegaan van het vormgevingserfgoed als geheel, dus alle reeds bestaande vormgevingselementen tezamen, of dat het model moet worden vergeleken met concrete, individuele modellen die onderdeel uitmaken van het vormgevingserfgoed. Ook stelde het Supreme Court de vraag of de modelhouder het eigen karakter dient te bewijzen.
Het arrest van het Europese Hof
Het Hof heeft geoordeeld dat bij de beoordeling van het eigen karakter moet worden nagegaan of de algemene indruk die het model bij de geïnformeerde gebruiker wekt, verschilt ten opzichte van de algemene indruk die wordt gewekt door een of meer precieze, individueel beschouwde, welbepaalde en omschreven modellen binnen het geheel van het vormgevingserfgoed. Het feit dat een model vormgevingselementen bevat die al eerder in verschillende reeds bestaande modellen zijn gebruikt, wil niet zeggen dat het model daarmee geen eigen karakter heeft.
Als het model bestaande vormgevingselementen op een eigen manier combineert, dan kan het model dus nog steeds een eigen karakter hebben ten opzichte van de reeds bestaande modellen.
Dit is in lijn met de auteursrechtjurisprudentie, waarin is bepaald dat een combinatie van niet beschermde elementen toch een werk met een eigen oorspronkelijk karakter kan opleveren. Dat was al prettig voor met name de mode industrie, maar met dit Karen Millen arrest zijn ook de fashion modelrechten gered. Goed nieuws dus voor een branche waarin bij uitstek bestaande elementen steeds opnieuw (al dan niet op een nieuwe manier) worden gebruikt en gecombineerd.
Met het Karen Millen arrest is het (nog niet zo lang geleden gewezen) arrest van de Hoge Raad in de zaak Apple/Samsung over het modelrecht op de iPad achterhaald. De Hoge Raad had daarin juist geoordeeld dat bij de beoordeling van het eigen karaker moet worden uitgegaan van alle reeds bestaande vormgevingselementen gezamenlijk.
Bewijslast
Ook voor wat betreft de bewijslast is het Hof op de hand van de modelhouder. Deze hoeft niet te bewijzen dat zijn model een eigen karakter heeft, maar alleen aan te geven wanneer het model voor het eerst aan het publiek beschikbaar is gesteld en welk kenmerk of welke kenmerken het model een eigen karakter geven. Het is dan aan de partij die de nietigheid van het model inroept, om (aan de hand van concrete, reeds bestaande modellen die onderdeel uitmaken van het vormgevingserfgoed) aan te tonen dat het model geen eigen karakter heeft.
Conclusie
Een model waarin bestaande vormgevingselementen op een originele manier worden gecombineerd, heeft een eigen karakter ten opzichte van reeds bestaande modellen. Daarbij moet worden vergeleken met concrete, reeds bestaande modellen binnen het vormgevingserfgoed. Dit is in lijn met het auteursrecht, waar een combinatie van niet beschermde elementen toch een werk met een eigen oorspronkelijk karakter kan opleveren. Een gunstige uitspraak voor de mode-industrie.
