Ongeveer een maand geleden verscheen het bericht dat Kanye West de betrokkenen bij de Coinye-munt had aangeklaagd, waaronder een 24-jarige Nederlandse student. Kanye wil dat zij stoppen met het gebruik van de naam Coinye en eist dat alle domeinnamen met het woord ‘Coinye’ worden overgedragen en hij eist een vergoeding voor de vermeende schade die hij heeft geleden.
Even een stukje achtergrond: Coinye is een variant op de BitCoin en is volgens de programmeurs bedoeld voor het grote publiek dat van nature niet (echt) technisch onderlegd is. Nadat de ontwikkelaars al eerder een cease and desist-brief van Kanye hadden ontvangen, hebben zij een nieuwe munt ontwikkeld welke de achternaam van de artiest niet droeg. Op die manier moest een eventuele inbreuk op de naam van de muzikant worden voorkomen. Ook werd het logo veranderd waarbij er geen normale afbeelding van de artiest meer werd gebruikt maar een karikatuur welke eerder voorkwam in een South Park aflevering, waarin de artiest een ‘gay fish’ wordt genoemd. West noemt de cryptocoin een ‘bewuste inbreuk op merkrechten en oneerlijke concurrentie’. De beklaagden zouden zich de naam en gelijkenis van West hebben ’toegeëigend’ met als doel het verhogen van de waarde van de Coinye munteenheid. ‘Met elke dag die voorbij strijkt wordt de reputatie van West onherstelbaar geschaad door het gebruik van de Coinye’, zo luidt de aanklacht.
Daadwerkelijke inbreuk?
Het is interessant te beoordelen of de klacht van Kanye West – naar Nederlands recht – enige kans van slagen heeft. Er is immers een Nederlandse student bij de zaak betrokken. De naam ‘Kanye West’ is in ieder geval geregistreerd als een Gemeenschapswoordmerk voor een hele reeks waren en diensten. Kanye kan uit hoofde van zijn merkenrecht een derde verbieden zijn merk of een overeenstemmend merk zonder toestemming te gebruiken. Op grond van het merkenrecht is er sprake van een merkinbreuk wanneer een (bekend) merk of een overeenstemmend teken wordt gebruikt voor waren/diensten of andere doeleinden (bijv. handelsnamen of domeinnamen), waarbij ongerechtvaardigd voordeel wordt getrokken uit het merk of afbreuk wordt gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk (art. 2.20 lid 1 sub c en d BVIE).
‘Coinye’ wordt gebruikt als ‘merk’ voor de aanduiding van de munteenheid (‘waren’), maar wordt tevens gebruikt als domeinnaam (‘andere doeleinden’). De vraag is nu of dit gebruik leidt tot ongerechtvaardigd voordeel trekken uit en afbreuk doen aan het onderscheidend vermogen en reputatie van het merk ‘Kanye West’. Op het eerste gezicht lijkt de munt namelijk slechts satirisch bedoeld. In het merkenrecht is een parodie in merkenrechtelijke zin onder omstandigheden toegestaan, maar daaraan zijn een aantal voorwaarden verbonden welke zijn geformuleerd in de rechtspraak. Zo wordt het gebruik als toegestane merkenrechtparodie beschouwd wanneer het een humoristische bedoeling heeft, er concurrentiebedoelingen ontbreken en er geen verwarringsgevaar ontstaat. Qua humoristische bedoeling zit het wel goed, maar qua concurrentiebedoelingen en verwarringsgevaar zou het nog wel eens slecht af kunnen lopen voor de Coinye’ers. De munt wordt immers voor commerciële doeleinden gebruikt en haakt aan bij de bekendheid van het merk ‘Kanye West’. De ontwikkelaars hebben nota bene aangegeven dat Kanye West als mascotte gebruikt wordt om de munt aan de man te brengen. Daarbij komt dat de reputatie van het merk Kanye er gezien de South Park karikatuur ook niet beter op wordt. Er kan dus worden geconcludeerd dat er sprake is van een merkinbreuk op grond van artikel 2.20 lid 1 sub c en d BVIE. De Coinye’ers zullen dus aan het kortste eind trekken.
Nog andere gronden voor Kanye?
Naast een (mogelijk) succesvol beroep op zijn merkrechten, zou Kanye ook kunnen aanvoeren dat er sprake is van een inbreuk op zijn (commerciële) portretrecht. Uit de jurisprudentie kan immers worden afgeleid dat wanneer het gelaat van een persoon geheel of gedeeltelijk onherkenbaar is gemaakt er niet aan af doet dat er sprake is van een portret in de zin van artikel 21 Aw. Met name wanneer uit de afbeelding de identiteit van de betrokken persoon kan blijken. Het moge duidelijk zijn dat het publiek in de Coinye munt direct de artiest Kanye West herkent.
In de Nederlandse auteurswet is in artikel 18 b een parodie-exceptie opgenomen. Op grond hiervan is een parodie of karikatuur toegestaan mits gebruik in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd is. Deze vage term impliceert enige verantwoordelijkheid voor degene die parodieert, zo mag men niet beledigen en wordt wederom gewezen op het ontbreken van concurrentiemotieven. Het lijkt er dus op dat ook hier kansen liggen voor West.
Aflopende zaak
De Coinye’ers hebben inmiddels eieren voor hun geld gekozen. Op de Coinye website stond vlak na de aanklacht namelijk: ‘Coinye is dead. You win, Kanye’. De initiatiefnemers melden kort daarna dat in tegenstelling tot wat via de media te lezen was, zij hard werkten aan nieuwe, spannende toevoegingen voor Coinye. Echter, wie nu nog Coinye’s wil scoren komt bedrogen uit, de Coinye website is uit de lucht gehaald. Met andere woorden: case closed!
Auteur: Hanneke van Lith
