“Indoor fietsfitnessprogramma op muziek” of spinning: over fitnessconcepten en merkenrecht

Spinning, Zumba, BodyPump, FunXtion: een killer body verkrijgen kan via specifiek ontwikkelde trainingsprogramma’s. Vaak registreert het bedrijf de programma’s als merk en geeft aan sportscholen of fitnessinstructeurs licenties om de merken en programma’s te gebruiken. Op die manier kan het bedrijf optreden tegen derden die het merk zonder licentie gebruiken. Het gevaar bestaat dat het relevante publiek het merk als een algemene aanduiding gaat gebruiken (“Laten we gaan spinnen, zumba’en of bodypumpen”), waardoor het woord niet meer als merk wordt gezien. De merkhouder moet dan ook actief optreden tegen inbreukmakers, om zogeheten verwatering te voorkomen. In deze blog zet ik wat Nederlandse procedures over fitnessmerken op een rijtje.

Spinning
Mad Dogg heeft spinning bedacht: een fietsfitnessprogramma waarbij onder een leiding van een sportinstructeur wordt getraind op indoorfietsen (onder begeleiding van muziek). Spinning is in 2000 als merk ingeschreven. Spinning is in zekere mate beschrijvend voor het fietsprogramma, het verwijst namelijk naar ronddraaiende pedalen. 

In de loop van de jaren is het relevante publiek spinning gaan zien als een generieke aanduiding van de sportactiviteit waarvoor het merk is ingeschreven. Er is geen andere term dan ‘spinnen’ geschikt om de sport te benoemen. In 2014 oordeelt het Europese merkenbureau (EUIPO) daarom dat spinning geen geldig merk is en vervallen moet worden verklaard. Spinning zou een gangbare benaming zijn geworden door nalaten van Mad Dogg. Mad Dogg had geen redelijke inspanningen gedaan om haar merk te bewaken, terwijl dit gemakkelijk kon. Mad Dogg kon immers sommatiebrieven sturen naar partijen die ten onrechte het merk spinning gebruiken. Mad Dogg ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het EUIPO had namelijk alleen de eindgebruikers van fitnessapparaten als het relevante publiek genomen, terwijl zij ook rekening had moeten houden met de perceptie van beroepsmatige klanten op de markt. Voorlopig zijn de spinning-merken dus nog geldig.

Spinning vs Spin for Life
Feit is dat het merk spinning een zeer gering onderscheidend vermogen heeft. Dit speelt een rol bij de vraag of een ander teken dat gebruik maakt van het woord spinning of spin inbreuk maakt op de merkrechten van Mad Dogg.

In 2013 kwam Mad Dogg op tegen het Benelux-depot Spin for Life voor een ‘sportief spinningevenement ten behoeve van het goede doel’. Hoewel de diensten in grote mate soortgelijk zijn, is er volgens het hof Den Haag geen sprake van verwarringsgevaar tussen Spinning en Spin for Life. Dit komt omdat de merken uiterst gering qua gelijkenis zijn en Spinning slechts zeer gering onderscheidend vermogen heeft.

Zumba
Zumba Fitness biedt latin dance fitnessprogramma’s aan onder het merk Zumba. Zumba werkt met gecertificeerde instructeurs die lid kunnen worden van het Zumba Instructor Network. Zumba Fitness sluit met haar instructeurs een overeenkomst waarin staat hoe de instructeurs de merken mogen gebruiken. Na beëindiging van de overeenkomst tussen Zumba Fitness en een instructeur gebruikt de instructeur de Zumba-merken nog steeds (onder andere in de handelsnamen Zumba Holland Groningen en Zumba Holland). Dit gebruik levert volgens het hof Den Haag merkinbreuk op: er bestaat namelijk verwarring(sgevaar) dat de instructeur nog steeds lid is van het Zumba Instructor Network en dat zijn fitnessprogramma’s met toestemming van Zumba Fitness worden aangeboden.

BodyPump 
Les Mills ontwikkelt fitnessprogramma’s, al dan niet in combinatie met muziek, met specifieke kenmerken en een eigen merken (zoals BodyPump en Sh’Bam). De programma’s/trainingen worden periodiek vernieuwd. Les Mills verstrekt via tussenpersonen licenties aan sportscholen/fitnessbedrijven om de fitnessprogramma’s te kunnen doceren en reclame te kunnen maken. Een voormalig licentienemer van Les Miss biedt een fitnessprogramma aan onder de naam ‘Pump’.

Volgens de ex-licentienemer zouden de Bodypump-merken hun onderscheidend vermogen hebben verloren, omdat het publiek Body Pump als soortaanduiding is gaan gebruiken. De ex-licentienemer heeft echter geen reconventionele nietigheidsvordering ingesteld. De rechtbank moet daarom uitgaan van de geldigheid van de merken.

De rechtbank Den Haag overweegt dat  het onderscheidend vermogen van de Bodypump-merken gering is, omdat de onderdelen algemeen en (in zekere mate) beschrijvend zijn. Het gedeelte ‘body’ is algemener dan pump, en tot zekere hoogte beschrijvend voor fitness(lessen). Het refereert aan het doel van fitness: het lichaam (body) fit houden. ‘Pump’ kan verwijzen naar aspecten van fitness/krachttraining, bijvoorbeeld het oppompen van de spieren. Het verband is minder sterk dan bij body.

BodyPump vs Pump
Er bestaat een aanzienlijke overeenstemming tussen Bodypump en Pump: het woord pump is identiek. Partijen bieden gelijke diensten aan en het publiek zou kunnen menen dat de door de ex-licentienemer Pump-fitneslessen van Les Mills afkomstig zijn, met toestemming (onder licentie) van Les Mills worden aangeboden of dat er op een andere manier een economische band bestaat tussen de ex-licentienemer en Les Mills. Dat de Bodypump-merken een gering onderscheidend vermogen hebben, doet daar onvoldoende aan af.

Ook het gebruik van Sh’Beng levert merkinbreuk op: de klank en woordbeeld (mede door de apostrof) is nagenoeg identiek aan het merk Sh’bam. Het onderscheidend vermogen van het merk Sh’bam is aanzienlijk, de diensten zijn identiek en er is een grote mate van overeenstemming, waardoor verwarringsgevaar is aangenomen.

FunXtion
FunXtion ontwikkelt een fitnessconcept (de FunXtion methode). Zij biedt fitnesscentra een ontwerp voor (her)inrichting van een deel van het fitnesscentrum, opleiding voor hun instructeurs, programma’s die in de vorm van een handleiding worden geleverd en promotiemateriaal. Na beëindiging van de licentieovereenkomst gebruiken de partijen de term ‘Funxtion Outdoor’. Hiermee wordt volgens de rechtbank Den Haag (vzr.) inbreuk gemaakt op de merkrechten van FunXtion. Tussen FunXtion en ‘Outdoor Funxtion’ bestaat auditief, visueel en begripsmatig een aanzienlijke gelijkenis. ‘Outdoor’ verwijst naar buitenactiviteit en is beschrijvend voor buiten sporten. ‘Funxtion’ is het dominante element en dat is identiek aan het merk Funxtion (met het onderscheidende element X). Er is daarom sprake van verwarringsgevaar.

High Five
High Five verzorgt o.a. bedrijfsfitness op bedrijfslocaties bij haar (corporate) klanten. HIIT45 heeft HIGH45 als merk gedeponeerd. High45 is gericht op de sporter die in 45 minuten een high intensity interval training (HIIT) krijgt. High45 is een chique en strak ingerichte club/studio, waarbij de muziek zorgvuldig is gekozen, met kleedkamers waar mensen verzorgingsproducten en handdoekjes kunnen pakken, een shop-in-shop “Cold Pressed Juice”, high-end interieur en professionele (eigen) fotografie voor marketing en public-relationsactiviteiten.

High Five vs High45
De rechtbank Den Haag (vzr.) oordeelt dat High Five en High45 auditief sterk en visueel in redelijke mate overeenstemmen. Beide beginnen met ‘high’ en bij de uitspraak van ‘fourtyfive’ ligt het accent op het eindcijfer ‘five’. Ook begripsmatig is er aanzienlijke overeenstemming omdat ‘high45’ een knipoog lijkt te maken naar de uitdrukking ‘high five’. Volgens de rechter zal het publiek bij High45 niet gelijk denken dat 45 verwijst naar de trainingsduur en zal men bij ‘high’ niet denken aan high-end trainingen. Al met al meent de rechter dat er sprake is van verwarringsgevaar.

Vragen?
Voor vragen over fitnessconcepten of sportmerken neem contact op met Douwe Linders en/of Harmke Lankhorst.