Op 24 juni jl. heeft het hof Arnhem arrest gewezen in de hoger beroepszaak tussen Internetnotarissen en Openbareverkopen.nl. Het arrest bevat een heldere analyse van de databankrechtelijke bescherming van online advertenties en andere gegevensverzamelingen op het internet.
Internetnotarissen is beheerder van de website veilingnotaris.nl, waarop aangesloten notarissen tegen betaling advertenties mogen plaatsen voor op handen zijnde veilingen van onroerend goed. Openbareverkopen is beheerder van een concurrerende website en had 131 publicaties van de website van Internetnotarissen rechtstreeks overgenomen.
De voorzieningenrechter van de Rechtbank Almelo oordeelde op 11 februari jl. – kort gezegd – dat Openbareverkopen daarmee inbreuk had gemaakt op de aan Internetnotarissen toekomende geschriftenbescherming op de objectbeschrijvingen en auteursrechten op de objectfoto’s. De voorzieningenrechter kende echter geen databankrechtelijke bescherming toe aan de verzameling advertenties, met een beroep op de omstreden spin-off theorie. Aangezien het publiceren van veilingadvertenties tot een van de kerntaken van een notaris zou behoren, oordeelde de voorzieningenrechter dat er niet substantieel was geïnvesteerd in de verkrijging, controle of presentatie van de databank, zoals vereist door de Databankenwet.
In mijn commentaar op deze uitspraak, uitte ik reeds kritiek op de databankrechtelijke overwegingen van de voorzieningenrechter. De toegepaste spin-off theorie is niet alleen omstreden maar is ook verkeerd toegepast. Internetnotarissen is immers geen notariskantoor maar een commerciële onderneming die een website ontwikkelt en exploiteert ten behoeve van notarissen.
Het hof Arnhem gaat uitgebreid in op de vraag of er sprake is van een beschermde databank. Daartoe overweegt het allereerst dat Internetnotarissen zich op geen enkele manier bezighoudt met de uitoefening van het beroep van notaris, en dat het een onderneming betreft die zich bezighoudt met de exploitatie van een website. Voor de vraag of er substantieel geïnvesteerd is in de verkrijging, controle of presentatie van de databank, verwijst het hof rechtstreeks naar het Europese British Horse Racing arrest. In dit arrest heeft het Europese Hof bepaald dat investeringen die gemaakt zijn ten behoeve van het creëren van de gegevens niet meetellen.
Vervolgens beoordeelt het hof alle investeringen die Internetnotarissen heeft gemaakt met betrekking tot de databank. Nu het hof al had geoordeeld dat Internetnotarissen zich uitsluitend bezighoudt met de exploitatie van een website, verbaast het niet dat een groot deel van de investeringen van Internetnotarissen zijn gericht op de verkrijging, controle en presentatie van de advertentie-databank op deze website. Het hof oordeelt dan ook, op grond van de overgelegde winst- en verliesrekeningen en de door Internetnotarissen gestelde kosten in programmatuur en personeel, dat er sprake is van substantiële relevante investeringen en zodoende van een beschermde databank.
De vraag is dan of Openbareverkopen inbreuk maakt op de databankrechten van Internetnotarissen. Het hof meent van wel. Opnieuw onder verwijzing naar het British Horse Racing arrest, acht het hof het overnemen van de 131 advertenties zowel in kwantitatief opzicht als in kwalitatief opzicht het overnemen van een substantieel deel van de databank. Daarbij is van belang dat Internetnotarissen de gepleegde investeringen pas na geruime tijd kon terugverdienen terwijl Openbareverkopen in korte tijd en op eenvoudige wijze profiteerde van de commerciële waarde van de databank. Hierdoor bracht Openbareverkopen schade toe aan de door Internetnotarissen gemaakte investeringen.
Nu er sprake is van een inbreuk op het databankrecht, zijn de overige grondslagen minder van belang. Het hof gaat ze evenwel een voor een langs, en oordeelt dat Internetnotarissen het auteursrecht bezit op de objectfoto’s maar dat de objectbeschrijvingen en veilingvoorwaarden te weinig oorspronkelijk zijn om auteursrechtelijk beschermd te zijn. De laatste zijn dan wel weer beschermd door de geschriftenbescherming. Het beroep van Openbareverkopen op het citaatrecht gaat niet op, nu de advertenties integraal waren overgenomen en geen bron of hyperlink was vermeld. Ook de andere wettelijke beperkingen op het auteursrecht kunnen Openbareverkopen niet baten.
Dit arrest zal een harde dobber zijn voor Openbareverkopen. Niet alleen krijgt zij in het door haar ingestelde hoger beroep de deksel op de neus, tevens wordt zij veroordeeld in de volledige proceskosten van Internetnotarissen ter hoogte van ruim 40.000 euro. Voor juristen en betrokken marktpartijen vormt het arrest evenwel een duidelijke en gestructureerde behandeling van de bescherming van gegevensverzamelingen op het internet.
