Inmiddels lijkt het bijna de gewoonste zaak van de wereld. Je parkeert je auto in de stad en voert, al dan niet in een app, je kenteken in en kan zo je parkeersessie starten. Door middel van scanauto’s wordt vervolgens gecontroleerd of voor de geparkeerde auto’s een parkeerrecht is aangeschaft. Sindsdien is de vraag gesteld of de verplichting tot het invoeren van het kenteken zich verhoudt tot het recht op privacy.
Een van die zaken begon in april 2015, toen een heffingsambtenaar een naheffingsaanslag parkeerbelasting heeft opgelegd voor EUR 58,90 aan Privacy First voorzitter Bas Filippini. Daartegen heeft de Privacy First voorzitter destijds bezwaar gemaakt en is, nadat deze op 29 januari 2016 is afgewezen, beroep ingesteld. Ruim 2 jaar na het opleggen van de boete heeft de rechtbank het beroep op 12 oktober 2017 ongegrond verklaard.
Zowel bij de rechtbank als voor het hof is het (onder andere) de vraag of het door de gemeente Amsterdam gehanteerde systeem van kentekenparkeren in strijd is met het recht op privacy.
Oordeel rechtbank
De rechtbank heeft, met een verwijzing naar (Europese) rechtspraak, beslist dat het begrip ‘privéleven’ een ruim begrip is. Het grondrecht op privacy bescherming omvat dus niet alleen activiteiten in privéruimten (thuis), maar ook andersoortige activiteiten daarbuiten. Volgens de rechtbank kan er dus ook in publieke ruimtes, zoals bij het parkeren op straat, sprake zijn van een schending van het recht op privéleven. Wel wijst de rechtbank erop dat niet ieder optreden van de overheid een ‘inmenging’ op het privéleven levert, ook niet als die waarnemingen plaatsvinden met behulp van apparatuur zoals camera’s.
Dit kan echter weer anders liggen indien de waarnemingen systematisch worden opgeslagen en bewerkt. Zo heeft de Hoge Raad in 2017 beslist dat het gebruik van de Belastingdienst van met ANPR‑camera’s (Automatic Number Plate Recognition) verkregen (kenteken)gegevens voor de heffing en de controle van motorrijtuigenbelasting niet is toegestaan nu daar geen wettelijke basis voor was (let op: inmiddels is de wet daarop aangepast en is de Belastingdienst weer gestart met het gebruiken van ANPR-camera’s).
De rechtbank oordeelt in eerste instantie dat kentekenparkeren geen inbreuk op de privacy behelst. Het door de scanauto geregistreerde kenteken wordt namelijk versleuteld opgeslagen en na 48 uur verwijderd. Alleen als blijk dat niet is betaald voor het parkeren, wordt de versleuteling ongedaan gemaakt en worden de bijbehorende gegevens langer bewaard,
Oordeel hof
De belanghebbende laat het er niet bij zitten en dient hoger beroep in. Het hof komt echter, net als de rechtbank, tot het oordeel dat geen sprake is van een verboden inmenging op het privéleven. “De controles door middel van scanauto’s zijn aan te merken als waarnemingen in de publieke ruimte die op zichzelf geen verboden inmenging opleveren. De redelijke verwachtingen van belanghebbende omtrent zijn privacy zijn in dit opzicht niet geschaad. Integendeel, hij kon nu juist verwachten dat controle van de parkeerbelasting zou plaatsvinden, en dat bij en ten behoeve van die controle het kenteken van de auto zou worden geregistreerd.” Net als de rechtbank neemt het hof mee dat het kenteken in eerste instantie wordt omgezet in een 40 karakters tellende versleutelde code die na 48 uur wordt verwijderd. De belanghebbende verliest de zaak voor de tweede keer.
Kentekenparkeren niet verplicht
Begin 2015 voerde Privacy First voorzitter Bas Filippini met succes een andere rechtszaak tegen de gemeente Amsterdam over kentekenparkeren. Filippini had bij het parkeren bewust geen kenteken ingevoerd. De rechtbank oordeelde vervolgens dat indien een parkeerder geen kenteken opgeeft maar wel aantoonbaar betaald heeft, er geen parkeerboete mag worden opgelegd. Inmiddels kun je echter op veel plaatsen alleen nog maar parkeren door middel van je kenteken, zodat de enige optie vooralsnog lijkt het (opzettelijk) verkeerd invoeren van het kenteken. De Hoge Raad heeft in 2016 immers bevestigd dat naheffing van parkeerbelasting niet mag wanneer wel parkeerbelasting is betaald maar een verkeerd kenteken voor de geparkeerde auto is ingevoerd.
