De komende tijd zullen veel mensen aan de keukentafel of op de bank hun werk doen. Nederland blijft massaal thuis vanwege het coronavirus. Het advies aan werkgevers is om werknemers tot en met 6 april 2020 zo veel mogelijk thuis te laten werken. Daarnaast is de oproep aan werkgevers om de werktijden van werknemers zo veel mogelijk te spreiden. Werkgevers zijn verantwoordelijk voor het bieden van een gezonde en veilige werkomgeving. Afhankelijk van de situatie kan de toegang weigeren tot de werkplek daarbij horen. Maar op welke wijze kunnen werkgevers hieraan uitvoering geven?
Werkgever mag niets vastleggen over aard van de ziekte
Gegevens over de gezondheid van werknemers zijn bijzonder gevoelig en krijgen extra bescherming in de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). In dat kader geeft de AVG werkgevers de ruimte om alleen de noodzakelijke informatie over zieke werknemers vast te leggen. Bijvoorbeeld informatie om te laten beoordelen of het loon moet worden doorbetaald.
Het is verboden om informatie over de aard en oorzaak van iemands ziekmelding te registreren. Een werkgever mag er ook niet naar vragen. Dat is aan de arbodienst/bedrijfsarts. Bepaalde informatie daarentegen mag wel worden gevraagd en geregisterd, zoals het telefoonnummer waarop de werknemer te bereiken is, het (verpleeg)adres, hoe lang de werknemer denkt dat de ziekte gaat duren en wat zijn/haar lopende werkzaamheden en afspraken zijn. Het is als werkgever belangrijk om te weten hoe lang de medewerker denkt dat zijn/haar afwezigheid gaat duren. Maar het is niet noodzakelijk om te weten wát iemand heeft en waardoor dat komt. Daar mag een werkgever dus ook niet naar vragen.
Deze strikte benadering hanteert de Autoriteit Persoonsgegevens ook als het (vermoedelijk) gaat om het Coronavirus: `Als werkgever heeft u bijna nooit het recht om zelf medische gegevens van uw werknemers te registreren. Wel kunt u de arbodienst of bedrijfsarts inschakelen om te controleren op corona. Verder is het vooral belangrijk om de actuele adviezen te volgen van uw regionale GGD en het RIVM.´ Dit brengt volgens de toezichthouder mee dat de werkgever niet mag bijhouden waar medewerkers op vakantie zijn geweest. Ook de temperatuur van medewerkers mogen werkgevers niet meten en/of vastleggen. Het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens komt er dan ook op neer dat de actuele adviezen van de regionale GGD en het RIVM gevolg moeten worden. Werknemers die vermoeden dat zij het coronavirus hebben moeten zelf contact opnemen met de regionale GGD. De GGD kan dan in overleg met de werkgever maatregelen treffen voor op de werkvloer.
Ook de privacytoezichthouder in België gaat uit van een strikte benadering wat betreft gezondheidsgegevens van werknemers.
Standpunt Europese toezichthouders
Op 16 maart 2020 hebben de Europese toezichthouders, verenigd in de European Data Protection Board (EDPB), een verklaring gepubliceerd over de verwerking van gezondheidsgegevens in het kader van het coronavirus. De EDPB benadrukt dat de AVG geen belemmering vormt voor maatregelen in de strijd tegen het coronavirus. De AVG voorziet namelijk in wettelijke grondslagen om werkgevers in staat te stellen persoonsgegevens te verwerken in het kader van epidemieën, zonder dat daarvoor de toestemming van de betrokkene nodig is. Dit geldt bijvoorbeeld wanneer de verwerking van persoonsgegevens noodzakelijk is voor werkgevers om redenen van algemeen belang op het gebied van de volksgezondheid of om vitale belangen te beschermen (artikel 6 en 9 van de AVG) of om te voldoen aan een andere wettelijke verplichting. De EDPB lijkt dus meer ruimte te zien voor werkgevers.
Het probleem is dat sommige van door de EDPB genoemde uitzonderingen pas van toepassing zijn als deze in nationale wetgeving (de Uitvoeringswet AVG – UAVG) zijn opgenomen. Dit is voor Nederland niet altijd het geval, althans niet voor deze situatie. Ook bepaalt de AVG bijvoorbeeld wel dat gezondheidsgegevens mogen worden verwerkt om vitale belangen te beschermen, maar pas indien de betrokkene fysiek of juridisch niet in staat is zijn toestemming te geven. Dat zal in deze situatie niet snel het geval zijn.
Slot
De werkgever en de werknemer zijn verplicht zich als een goed werkgever en een goed werknemer te gedragen. Dat staat in de wet. Wat dit inhoudt hangt af van wat redelijk is. Zo moet onder meer rekening worden gehouden met de maatschappelijke en persoonlijke belangen die bij de situatie zijn betrokken. In dat kader treffen werkgevers inmiddels al de nodige preventiemaatregelen, zoals thuiswerken, werkverspreiding en uitstel van personeelsfeesten en – evenementen. De vraag is dan wat in dat verband redelijkerwijs verwacht mag worden werknemers. Het is bijvoorbeeld niet ondenkbaar dat werknemers die recent een van de risicogebieden hebben bezocht hun werkgever hierover informeren of de (bedrijfs)arts raadplegen.
