Maakt een gespecialiseerde zoekmachine inbreuk op het databankenrecht?
Die vraag heeft de Rechtbank ‘s‑Gravenhage afgelopen woensdag 11 februari 2009 bevestigend beantwoord. Het ging om een zaak waarbij een gespecialiseerde zoekmachine Gaspedaal.nl onder andere de databank Autotrack.nl van Wegener doorzocht.
Het was niet de eerste keer dat deze partijen tegenover elkaar voor de rechter stonden. Eerder had de voorzieningenrechter van de Rechtbank Utrecht geoordeeld dat Gaspedaal.nl niet in strijd met het databankenrecht handelde. De voorzieningenrechter kwam tot dat oordeel, kortweg, omdat Gaspedaal.nl geen ernstige schade toebracht aan Wegener door herhaald en systematisch niet‑substantiële delen van de Autotrack website op te vragen of her te gebruiken. De voorzieningenrechter achtte het niet uitgesloten dat gespecialiseerde zoekmachine juist een aanzuigende werking op Autotrack had, waardoor deze meer bezoekers zou genereren.
Visser was het niet eens met dit vonnis en schreef een kritische noot in Mediaforum. In deze noot bepleit Visser een “functionele benadering” van het antwoord op de vraag of sprake is van hergebruik van de databank in de zin van de Databankenwet. Anders dan de “technische benadering” die de voorzieningenrechter volgens Visser volgt, leidt zijn bepleitte functionele benadering ertoe dat het aanbieden van de enkele mogelijkheid van individuele toegang tot andermans databank in strijd is met het databankenrecht.
Het lijkt erop dat de Rechtbank ‘s‑Gravenhage in het vonnis de gedachtegang van Visser heeft gevolgd. De doorslaggevende overweging van de rechtbank is r.o. 4.20. Hierin oordeelt de rechtbank dat sprake is van cumulatief hergebruik van niet‑substantiële delen van de databank van Wegener. Als ik het goed zie, is daar volgens de rechtbank sprake van omdat via Gaspedaal.nl alle 200.000 elementen van de Wegener databank kunnen worden hergebruikt.
Met andere woorden, de gespecialiseerde zoekmachine Gaspedaal.nl doorzoekt alle gegevens van Autotrack.nl. Dat uiteindelijk per advertentie slechts een deel wordt opgevraagd door Gaspedaal.nl doet daar niet aan af. Het cumulatieve effect van de vele zoekopdrachten via Gaspedaal is volgens de rechtbank dat een substantieel deel van de databank van Wegener aan het publiek ter beschikking wordt gesteld. Hieruit volgt volgens de rechtbank dat het handelen van Gaspedaal.nl ernstige schade toebrengt aan de investering van Wegener (r.o. 4.22).
Het databankenrecht blijft lastige materie. De uitdaging waar de rechter zich voor gesteld ziet, is dat hij enerzijds onrechtmatig, parasiterend handelen van derden wil verbieden, maar anderzijds het aanbieden van een reguliere zoekmachine niet aan banden wil leggen. Ik vraag mij af of de rechtbank hier in dit vonnis helemaal in is geslaagd. Indien sprake is van hergebruik van andermans databank door enkel een zoekmachine aan te bieden – dit is waar de redenering van de rechtbank toe leidt – dan handelt Google ook in strijd met het Databankenrecht door het mogelijk te maken de databank van Wegener te doorzoeken met zijn algemene zoekmachine. Ook met Google zal het immers mogelijk zijn álle advertenties uit de Autotrack website te doorzoeken.
De exploitant van Gaspedaal.nl heeft al aangegeven dat men in hoger beroep zal gaan. Wordt dus ongetwijfeld vervolgd. Lees ook mijn commentaar via WebWereld.
