Terwijl Facebook in 2016 nog ontkende dat zij invloed uitoefende op het bestaan van nepnieuwsberichten op haar platform, kwam zij hier al vrij snel op terug. Waarschijnlijk heeft de kritiek over de rol van nepnieuwsberichten via Facebook bij de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen daaraan bijgedragen. Overigens hebben wetenschappelijke onderzoekers intussen geconcludeerd dat nepnieuws nauwelijks invloed had op de verkiezingen.
Eén van de maatregelen die Facebook heeft getroffen tegen nepnieuws is het gebruik van onafhankelijke fact checkers. Dit werkt als volgt: gebruikers kunnen een nieuwsbericht markeren als ‘nep’, en een team van onafhankelijke fact checkers controleert vervolgens of het bericht daadwerkelijk nep is. Inmiddels zou ook Google hiermee begonnen zijn; in haar zoekresultaten wordt nu immers ook aangegeven wanneer een nieuwsbericht nep is. De fact check zelf wordt door externe partijen uitgevoerd; zo is Facebook in het kader van deze maatregel bijvoorbeeld een samenwerking aangegaan met NU.nl.
Een aantal dagen geleden heeft Facebook een nieuwe maatregel geïntroduceerd: links van lage kwaliteit worden uit het nieuwsoverzicht gehaald door middel van een nieuwe update van het onderliggende algoritme. Uit een onderzoek van Facebook blijkt namelijk dat er gebruikers zijn die regelmatig veel berichten per dag delen, die door Facebook als ‘spammers’ worden gekwalificeerd. Deze spammers delen vaak links van lage kwaliteit, die bijvoorbeeld nepnieuws en/of clickbait bevatten. Door middel van de update in het algoritme worden die links vanaf nu automatisch lager gerangschikt.
In de discussie over de aanpak van nepnieuws speelt het recht op de vrijheid van meningsuiting een belangrijke rol. Een beperking op de vrijheid van meningsuiting om nepnieuws te bestrijden is uit juridisch oogpunt een lastige kwestie, omdat het een fundamenteel mensenrecht betreft. Alhoewel nepnieuws dus niet verboden wordt, is het wel van belang dat de media betrouwbaar nieuws toont. Normaal gesproken worden traditionele media ingezet om de functie als waakhond voor een democratische samenleving te vervullen. Maar naarmate Facebook een steeds belangrijkere nieuwsbron begint te worden, zal zij haar verantwoordelijkheid steeds meer moeten nemen, door actief te handelen zodat zij haar neutrale positie kan blijven waarborgen.
Met de update van het algoritme wordt een technische belemmering voor de toegang tot juiste informatie opgeheven. De update lijkt mij een goede ontwikkeling richting geloofwaardige nieuwsberichten op Facebook.
Auteur: Cindy Steentjes
