Het ontwerp van de Rubiks Kubus is louter bepaald door technisch-functionele eisen, maar de kleurcombinatie is wel auteursrechtelijk beschermd. Zo oordeelde de Hoge Raad op 19 september jl.
Zo’n veertig jaar geleden ontwierp de heer Erno Rubik uit Hongarije de Rubiks Kubus, het spelletje waarbij de speler de lastige taak krijgt om de los van elkaar, om een as draaiende onderdelen van een kubus zo te draaien dat elke zijde effen gekleurd wordt. Als je het kunstje dan eenmaal door hebt, gaat de tijd waarin je naar de oplossing ‘toedraait’ ook meespelen. Het record ligt tegenwoordig op 5,55 seconden om tot de oplossing van een standaard 3×3 kubus te komen.
In een recente zaak met de Kubus in de hoofdrol ging het om het volgende: Beckx, een Nederlandse cadeauartikelenhandelaar, bracht een aantal ‘Cubes’ op de markt waarvan Rubik beweerde dat dit een inbreuk vormde op zijn Rubiks Kubus. Daarbij beriep Rubik zich op de auteursrechtelijke bescherming van een kleurloze kubus, dus de kubus als hoofdvorm, de samenstelling uit 26 (uiterlijk schijnbaar 27) kleinere kubusvormige elementen en de 360 graden draaibaarheid van de samenstellende kubusvormige elementen in groepen van drie rijen van drie elementen langs drie assen, waarbij de samenstelling van de groep wisselt al naar gelang de as waarlangs wordt gedraaid.
Helaas voor Rubik, oordeelde het hof dat de elementen die hierboven worden aangedragen niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen vanwege hun louter technisch functionele karakter. Het betreft hier immers een driedimensionaal logicaspel, waarvoor Rubik in zijn thuisland octrooi heeft aangevraagd ten tijde van het ontwerpproces. De Hoge Raad acht deze maatstaf, zoals toegepast door het hof, juist.
Daarnaast overweegt de Hoge Raad dat de enkele omstandigheid dat hetzelfde idee op uiteenlopende wijzen kan worden vormgegeven (o.a. andere verdelingen (5x5x, 6x6x6 en 7x7x7) en andere vormen) niet meebrengt dat de gekozen vormgeving een eigen, oorspronkelijk karakter heeft.
Voor wat betreft de kleurvlakken kan Rubik wel zijn hart ophalen, want hierover werd wel, in zijn voordeel geoordeeld. Het hof overwoog dat voor zover het gaat om de Rubik’s Kubus ‘kleurencombinatie’ van de zes egaalvlakken(rood, oranje, geel, groen, blauw en wit) er voldaan is aan het oorspronkelijkheidsvereiste van het auteursrecht. Ook dit oordeel laat de Hoge Raad in stand.
Voor wat betreft een tweetal ‘cubes’ van de Nederlandse cadeauhandelaar, namelijk de ‘Magic Cube’ en de ‘Keychain Magic Cube’, was het na deze uitspraak einde oefening omdat zij exact dezelfde kleurencombinatie gebruikten, waardoor er een overeenstemmende totaalindruk was. Een soortgelijk driedimensionaal logicaspel aanbieden mag dus, zolang er maar gedraaid moet worden voor een andere kleurencombinatie.
