Het haalde eerder deze week zelfs het nieuws; de website koppie-koppie.biz, waar je koffiemokken kan bestellen met foto’s van andermans kinderen. Maar wie wil er nou een koffiemok met het kind van een wildvreemde erop? Niemand natuurlijk. Doel van de website is dan ook niet het verkopen van zoveel mogelijk producten à 15,95 per stuk. Al lijkt het daar in eerste instantie wel op.
De website is een van de campagnes van Stichting Setup, waaraan onder meer Bits of Freedom en De Correspondent meewerken. Doel van de campagnes is om duidelijk te maken dat we onze eigen, maar vooral ook elkaars, data veel te gemakkelijk weggeven.
In dat kader is de webshop met mokken waarop andermans kinderen staan ook opgezet. Volgens de bedenkers, Yuri Veerman en Dimitri Tokmetzis, verdienen ze er ook wel een beetje geld mee (90 eurocent per mok), maar is het primaire doel om mensen er bewust van te maken welke rechten ze weggeven door foto’s online te delen.
In het bijzonder gaat het hier om fotodienst Flickr. Via die dienst kan je je foto’s online publiceren, waarbij je ook kan kiezen om een creative commons licentie te gebruiken. Op die manier kan je juist makkelijk aangeven wat mensen wel en niet mogen doen met je foto’s. Met een creative commons licentie kan je bijvoorbeeld aangeven dat je foto alleen gebruikt mag worden: met bronvermelding, alleen in originele vorm (dus geen bewerkingen), alleen als de bewerking onder dezelfde licentie wordt gepubliceerd of alleen voor niet-commerciële doeleinden. Klik hier voor meer informatie over de samenwerking tussen creative commons en Flickr.
Met name dat laatste gaat kennelijk niet altijd goed. Mensen blijken niet goed op te letten bij het uploaden van hun privé-foto’s en daardoor een licentie voor commercieel gebruik te geven. Dat betekent inderdaad dat de foto op een mok gedrukt kan worden, die vervolgens verkocht wordt. Auteursrechtelijk gezien dan. En daar zit hem in mijn ogen de crux van dit verhaal.
De bedenkers van de actie geven namelijk het volgende aan op de website: Volgens de wet doen we niets verkeerd. De fotografen hebben hun werk zelf beschikbaar gesteld op Flickr onder een creative commons licentie die commercieel hergebruik toestaat. We mogen dus met deze foto’s doen wat we willen.
In mijn ogen wordt hier juist de privacy-dimensie van dergelijke foto’s gemist. De foto’s die gebruikt worden bevatten portretten van kinderen. Dat brengt al mee dat er waarschijnlijk op basis van het portretrecht van de kinderen al een grond is om je te verzetten tegen het gebruik van de foto’s. Daar komt nog bij dat een foto van een persoon ook aangemerkt moet worden als een persoonsgegeven. Dat betekent dat de afgebeelde persoon geïnformeerd moet worden over het gebruik van die foto en dat er een grondslag moet bestaan voor het gebruik van de foto. Nu Koppie Koppie geen toestemming heeft en ook geen overeenkomst met de (ouders van de) afgebeelde kinderen, blijft alleen de grondslag van een gerechtvaardigd belang over. Die grondslag kan alleen opgaan als het privacybelang van de afgebeelde persoon minder zwaar weegt dan het belang van Koppie Koppie. Het lijkt me niet waarschijnlijk dat dat in dit geval zo is.
Het is natuurlijk een goed idee om mensen bewust te maken van wat ze weggeven door publicatie van foto’s op internet. Het doel van de actie ondersteun ik dan ook van harte. Maar of het juridisch door de beugel kan, daar twijfel ik toch sterk aan…
