Moet u de kerstman dit jaar een e-reader in de sok van uw geliefde laten stoppen? Het apparaat om digitale boeken te lezen was al een grote hit met Sinterklaas. De vraag is op welke termijn de markt voor e-boeken volwassen zal zijn. Zonder digitale boeken heb je weinig aan een e-reader. Bol.com is na de zomer in Nederland gestart met de verkoop van e-boeken, gekoppeld aan de verkoop van de e-reader van Sony. Volgens Bol.com overtreffen de verkopen alle verwachtingen.
Gaat de e-reader het gewone boek verdringen? De baas van Amazon, Jeff Bezos, zegt van wel. “The physical book had a great 500-year run. It’s an unbelievably successful technology. But it’s time to change.” Uitgevers van fysieke boeken zitten niet te wachten op een dergelijke verandering. Als iedereen straks een e-reader heeft, zal niemand meer een gewoon boek kopen, is de sombere gedachte. Het gevolg is dat er op dit moment te weinig e-boeken verschijnen en dat ze te duur zijn. Alleen maar nette mensen, de bestseller van Robert Vuijsje, kost als e-boek € 12,95. Dat is 45 cent duurder dan de midprice editie die nu op de markt is.
Is de angst van de uitgevers terecht? Ik denk het niet. De kans is volgens mij veel groter dat de e-reader juist een nieuwe markt introduceert voor het gewone boek. In dat opzicht is het apparaat vergelijkbaar met de videorecorder, die een belangrijke nieuwe markt creëerde voor films. De filmindustrie was bij de introductie van de videorecorder doodsbenauwd en probeerde de komst van het apparaat te verhinderen met slepende rechtszaken. De Betamax van Sony werd vergeleken met een seriemoordenaar. “The VCR is to the American film producer and the American public as the Boston strangler is to the woman home alone,” zei de Amerikaanse filmbobo Jack Valenti in 1982.
Wie bezit eigenlijk de rechten op het e-boek? Die vraag maakt uitgevers bijna net zo zenuwachtig als de e-reader zelf. Vaak zal de oorspronkelijke auteur die rechten nog bezitten. Op dit moment proberen uitgevers de digitale rechten in allerlijl alsnog te verkrijgen van hun auteurs. Gezien de koudwatervrees van veel uitgevers kunnen auteurs beter twee keer nadenken voordat ze hun rechten prijsgeven.
Het kan immers een strategie van uitgevers zijn om weinig of te dure e-boeken uit te brengen als ze oprecht bang zijn dat het e-boek het gewone boek zal verdringen. Ook de muziekindustrie heeft jarenlang geweigerd anderen muziek via internet te laten exploiteren uit angst dat de CD-verkopen zouden afnemen. Dat heeft geleid tot het succes van Kazaa en andere peer-to-peer programma waarmee muziek illegaal kan worden uitgewisseld. De les die hieruit getrokken moet worden, is dat je het ontstaan van de nieuwe markt niet moet verhinderen door op je rechten te gaan zitten.
Auteurs zijn er juist bij gebaat dat de markt voor e-boeken zo snel mogelijk tot stand komt. Dat kan alleen als er een overvloed aan e-boeken wordt aangeboden, tegen een lage prijs. Auteurs moeten daarom alleen in zee gaan met een uitgever die het ontstaan van deze markt wil stimuleren.
Indertijd kocht ik een MP3-speler vlak voordat Apple met zijn iPod kwam. Ook nu weer zijn er hardnekkige geruchten dat Apple een e-reader op de markt gaat brengen die alle andere overbodig zal maken. Misschien toch nog een jaar wachten met de aanschaf. Want ik voorspel: in 2010 wordt de e-reader de absolute kersthit.
Lees hier de Expert opinie zoals verschenen in het Financieele Dagblad op dinsdag 15 december 2009.
