Op 15 december 2020 heeft de Europese Commissie ingrijpende nieuwe wetgeving voorgesteld voor online tussenpersonen: de Digital Services Act en de Digital Markets Act. In deze blogserie behandelen we telkens een specifiek onderwerp uit de voorstellen. Ook houden we u op hoogte van de ontwikkelingen in het wetgevingsproces. Voor een volledig overzicht, zie deze pagina.
In deze blog: de nieuwe regels voor advertenties op online platforms.
Het voorstel voor de Digital Services Act bevat nieuwe regels om potentieel schadelijke gevolgen van advertenties op online platforms tegen te gaan. Zo kan online reclame onrechtmatig zijn, zoals in het geval van nep bitcoinadvertenties ( zie hier en hier). Maar ook wil de Europese Commissie grenzen stellen aan targeted advertising. Het voorstel voor de Digital Services Act gaat nog niet zover dat targeted advertising geheel wordt verboden, zoals was verzocht door het Europees Parlement. Er gaan wel vergaande transparantieverplichtingen gelden.
Wat valt er onder “reclame”?
Daarbij is van belang dat de definitie van “advertisement” in de Digital Services Act heel ruim is:
‘advertisement’ means information designed to promote the message of a legal or natural person, irrespective of whether to achieve commercial or non-commercial purposes, and displayed by an online platform on its online interface against remuneration specifically for promoting that information
Niet alleen commerciële reclame valt dus onder het bereik van de DSA, maar ook niet-commerciële reclame. Dus ook advertenties van politieke partijen of belangengroepen.
Transparant
De Digital Services Act verplicht online platforms ten eerste om transparant te zijn over reclame. Online platforms onder de Digital Services Act zijn partijen die informatie van derden opslaan en via hun platform beschikbaar stellen aan anderen (tenzij die activiteit slechts een ondergeschikt en bijkomend onderdeel is van de kernactiviteit, zoals een reactiemogelijkheid op de website van een krant). Dat is dus een hele ruime categorie van dienstverleners.
Al die online platforms moeten ervoor gaan zorgen dat de ontvanger van de dienst in real time wordt geïnformeerd dat hij een advertentie ziet, wie de adverteerder is en wat de belangrijkste parameters zijn op grond waarvan hij die advertentie te zien krijgt.
Dat betekent in de praktijk dat elke advertentie op bijvoorbeeld Facebook, Twitter of Google vergezeld moet gaan van de belangrijkste profieleigenschappen van de ontvanger. Zo zou moeten worden opgenomen dat een ontvanger een advertentie van een elektrische bakfiets te zien krijgt omdat hij een man is tussen de 30 en de 40, twee kinderen heeft, in Amsterdam woont en geïnteresseerd is in duurzame energie, om maar iets te noemen. Ook zal echter transparant moeten zijn dat iemand een advertentie te zien krijgt van stichting Viruswaarheid omdat hij/zij in een bepaalde wijk woont, bepaalde berichten op Facebook heeft geliked en op Google heeft gezocht naar informatie over vaccinaties en coronasteunmaatregelen. Kortom, de ontvanger moet op zijn minst de mogelijkheid krijgen om inzicht te krijgen in de filterbubbel waarin hij zich begeeft, die mede wordt gevormd door betaalde advertenties.
Recommender systems
Hieraan gerelateerd is de verplichting voor de zeer grote online platforms om transparant te zijn over “recommender systems”. Dat zijn systemen op basis waarvan het platform bepaalt welke content je te zien krijgt en in welke volgorde. Denk aan je timeline op Facebook of Twitter, of aan de volgorde van zoekresultaten op Google. De zeer grote online platforms moeten bovendien de mogelijkheid bieden om recommender systemen die zijn gebaseerd op profilering, uit te zetten, zodat je als gebruiker de content te zien krijgt zonder enige geautomatiseerde inmenging op basis van de data die het platform over jou heeft.
Deze regel geldt alleen voor de “very large online platforms” (de VLOPS), online platforms met gemiddeld meer dan 45 miljoen actieve gebruikers in de EU per maand.
Extra transparantie van grote platforms
Voor de zeer grote online platforms komt daar nog een extra transparantieverplichting bij. Zij moeten online databases gaan bijhouden van alle advertenties die op hun platforms worden vertoond, voor minimaal één jaar nadat de advertentie voor het laatst is vertoond. Onder andere moet in de databank de advertentie zelf te zien zijn, moet worden geïnformeerd wie de adverteerder was, in welk periode de advertentie is getoond, op basis van welke parameters die is getoond aan bepaalde specifieke grepen personen en het aantal personen dat de advertentie te zien heeft gekregen.
