Vorige week donderdag was ik in Den Haag bij de premiere van de documentaire The Cleaners. 17 mei is ook te vinden als release datum op IMDB.com, een van oudste internetsites. Gek genoeg waren er al tientallen reviews, maar het bleek dat de film al op een aantal festivals was vertoond. Ook werd de film al vertoond op VU campus op 15 mei (en op de site staat zelfs “The Cleaners wordt 15 april uitgebracht in Nederland.”).
Na afloop van de documentaire was er een debat georganiseerd in samenwerking met ProDemos, Montesquieu Instituut en Nieuwspoort. Onder leiding van Jerome Scheltens ging ik in debat met Astrid Oostenbrug, oud-kamerlid voor de PvdA. Het was een interessante discussie, ook met de zaal, hoewel er als ik me goed herinner geen punten waren waar we het oneens waren.
De documentaire was wat ongefocused, maar zeker interessant. Er werd een indringend beeld geschetst van de cleaners die duizenden beslissingen per dag nemen bij een klacht over content: delete of ignore. De problematiek is politiek en juridisch complex. Enerzijds wil je niet dat een zo invloedrijk platform als Facebook (er zijn landen zoals Myanmar waar toegang tot internet beperkt is tot Facebook) helemaal niets doet, zeker niet als ze onderdeel worden van information warfare door staten of bij content als live moorden, verkrachtigen e.d. Anderzijds wil je ook weer niet dat een platform dermate machtig wordt (wat ze in zekere zin zijn) dat ze kunnen bepalen wat mensen al dan niet te zien krijgen. Voeg daarbij de complexiteit van wereldwijde culturele diversiteit en de moeizaamheid om tot internationale afspraken te komen. Het laatste woord is er nog niet over gezegd, maar het verdient voortdurende aandacht, van een ieder.
Over de documentaire:
How do we stop social media from promoting violence, hatred and pain? Think of a solution, and Moritz Riesewieck and Hans Block’s “The Cleaners,” a neon-lit documentary shot like a noir thriller, explains why that fix would fail. The digital janitors of the title are anonymous men and women in Manila who screen 25,000 Facebook posts a day and decide what to delete. Sounds obvious: no nudity, no dead children. But what if it’s a naked painting of President Trump, or a photo of a Libyan refugee child who drowned crossing the Mediterranean?
The censors we meet deleted both, and as the film ping-pongs from tricky problems to unsatisfying resolutions, the need for someone to save the internet confronts the impossibility of giving anyone censorship power over mighty media outlets. “The Cleaners” covers a lot of shaky ground without mapping much we don’t already know. The sinister tone it sets early on, with anonymous employees hiding behind monitors, flattens out into petrified despair. Yet, the doc is a thorough record of how our obsessive online culture has sunk to the low point it’s at today. Don’t expect any idea how to claw back out.
After the film there will be a debate in Dutch.
