In deze zaak verzoekt Google om wraking van een raadsheer die de hoofdzaak in hoger beroep behandelt. In de hoofdzaak draait het om de vraag of Google zoekresultaten moet blokkeren bij een zoekopdracht op naam van verweerster in Google Search. Deze zoekresultaten verwijzen onder meer naar een vermelding van verweerster op de ‘zwarte lijst artsen’ van de stichting SIN-NL (www.zwartelijstartsen.org). De ‘zwarte lijst rechters’ is een lijst met namen van rechters die volgens SIN-NL falende artsen de hand boven het hoofd houden.
Artikel 36 Rechtsvordering voorziet in het wraken van een rechter. Een rechter kan worden gewraakt op grond van feiten of omstandigheden waardoor de rechterlijke onpartijdigheid schade zou kunnen lijden. Volgens vaste jurisprudentie wordt de rechter uit hoofde van zijn aanstelling vermoed onpartijdig te zijn, tenzij zich een uitzonderlijke omstandigheid voordoet. Deze omstandigheid moet een zwaarwegende aanwijzing opleveren voor het oordeel dat de rechter richting een partij een vooringenomen is, althans de vrees bij die partij moet objectief gerechtvaardigd zijn.
Eerste aanleg
Tijdens de zitting in eerste aanleg kwam aan de orde dat de behandelend rechter zelf voorkomt op de ‘zwarte lijst rechters’. Ter zitting liet de behandeld rechter zich afkeurend uit over het verrichten van werkzaamheden van een advocaat voor SIN-NL, zoals te lezen is in het proces verbaal:
“De rechter deelt voor de volledigheid mee dat zij ook zelf op de lijst van de website zwartelijstartsen.nl staat vermeld. Ten aanzien van de door SIN-NL gevoerde procedures merkt zij op dat het haar verbaast dat een advocaat kennelijk nog steeds bereid is zich in te laten met deze Organisatie”.
Google heeft de behandelend rechter toen niet gewraakt, maar haar wel gevraagd zich alsnog te verschonen indien na de zitting zou blijken dat haar persoonlijke ervaring met (de zwarte lijst van) SIN-NL doorwerkte in de oordeelsvorming. Dat heeft zij niet gedaan. Volgens Google blijkt uit de door de behandelend rechter gewezen beschikking een eigen persoonlijk (moreel of emotioneel) oordeel over de (rechtmatigheid van de) website van SIN-NL. Google heeft daartegen in het hoger beroep in de hoofdzaak gegriefd.
Hoger beroep
Ook de raadsheer in kwestie staat op de ‘zwarte lijst rechters’ van SIN-NL – net de behandelend rechter in eerste aanleg. Volgens Google brengt dit objectief gezien de vereiste rechterlijke onafhankelijkheid en onpartijdigheid in gevaar. De eigen vermelding op de ‘zwarte lijst rechters’ kan immers bij de raadsheer, bewust of onbewust, voeding geven aan een persoonlijke, vooringenomen overtuiging over SlN-NL, die doorwerkt in de beoordeling van het hoger beroep.
Dat rechters gevoelig kunnen zijn voor een vermelding op de zwarte lijst van SIN-NL blijkt volgens Google uit:
1. de reactie van de behandelend rechter in eerste aanleg;
2. het processtuk van verweerster waarin een beroep wordt gedaan op een eventueel persoonlijke ervaring van rechters die vermeld staan op de ‘zwarte lijst rechters’ van SIN-NL, met naamsvermelding van onder andere de raadsheer in kwestie.
3. het klemmende verzoek dat Google in 2014 ontving van de president van het hof Arnhem-Leeuwarden, mede namens zes (senior)raadsheren van dat hof, om de zoekresultaten te blokkeren die verwezen naar een kritische publicatie van SIN-NL over enkele van de bij dat hof werkzame raadsheren. Dat verzoek was als volgt:
“Namens het gerechtshof en voormelde raadsheren verzoek ik u om de website […] en of onderdelen daarvan in relatie tot het (voormalige gerechtshof Arnhem thans) gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en de voormelde raadsheren uit uw zoekresultaten op www.google.nl blijvend te verwijderen en/of blokkeren. […] Door de onrechtmatige vermelding in de zoekresultaten van www.google.nl leiden het gerechtshof én de betrokken raadsheren voortdurend reputatieschade. Het in een rechtsstaat noodzakelijke vertrouwen van burgers in het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en de aldaar met rechtspraak belaste raadsheren, wordt door vorenbedoelde publicatie op onrechtmatige wijze geschaad. […]”
De raadsheer in kwestie zegt zich niet te kunnen voorstellen dat er een rechter is die moeite heeft met vermelding op de lijst. Ook zou het feit dat de naam van de raadsheer op de lijst staat niet afdoen aan haar onpartijdigheid en objectiviteit om het hoger beroep te beoordelen.
De beoordeling
Volgens het hof maakt de vermelding van een rechter op een zwarte lijst van rechters niet dat de rechter niet onpartijdig kan oordelen over een kwestie waarin deze lijst van belang is.
Vervolgens beoordeelt het hof of er sprake is van een omstandigheid die een zwaarwegende aanwijzing oplevert voor het oordeel dat de vrees voor vooringenomenheid objectief gerechtvaardigd is. Op basis van de door Google genoemde omstandigheden is het hof van oordeel dat Google’s vrees voor partijdigheid inderdaad objectief gerechtvaardigd is. Dat de raadsheer in kwestie heeft verklaard geen moeite te hebben met vermelding op de lijst is volgens het hof niet van belang, omdat het niet gaat om de subjectieve onpartijdigheid, maar de objectief gerechtvaardigde vrees voor partijdigheid.
“Met name de toonzetting van deze brief (…) en de daarin gebezigde kwalificaties maken, samen met de omstandigheid dat [geïntimeerde hoofdzaak] in haar verweerschrift erop wijst dat ook de Raadsheer op die lijst staat, dat Google objectief gezien – mede gelet op haar grieven in de hoofdzaak – aanleiding heeft om te vrezen dat de vermelding van een rechter op de ‘zwarte lijst rechters’ van SIN-NL, de betrokken rechter weldegelijk kan raken. Dat de Raadsheer heeft verklaard dat zij geen enkele moeite heeft met de vermelding van haar naam op deze lijst is niet van belang, aangezien het bij Google niet gaat om de mogelijk subjectieve onpartijdigheid, maar om de objectief gerechtvaardigde vrees voor partijdigheid.”
Het wrakingsverzoek van Google wordt daarom toegewezen. Lees de hele uitspraak hier.
