Kort geleden kreeg ik een e-mail van Airbnb met de mededeling dat één van mijn vrienden me een tegoed van 19 euro op de website had gegeven, waarmee ik mijn eerste appartement kon boeken. Uiteraard een genereus gebaar van Airbnb, maar is dit niet in strijd met het spamverbod?
Nooit eerder bezocht ik namelijk de website van Airbnb. Ze zijn dan (als het goed is) ook niet in het bezit van mijn e-mailadres, laat staan van mijn naam of andere persoonsgegevens. Is hier dan geen sprake van het ‘overbrengen van ongevraagde communicatie voor commerciële doeleinden zonder toestemming’, zoals bedoeld in artikel 11.7 van de Nederlandse Telecommunicatiewet (Tw.)? Ja, luidt het antwoord.
Het versturen van zulke ongevraagde communicatie per e-mail is namelijk in beginsel niet toegestaan. Alleen als er al een commerciële band met een onderneming bestaat, mag deze haar bestaande klanten berichten sturen over eigen gelijksoortige producten of diensten. Dat mag echter alleen als deze klant bij het invoeren van zijn gegevens uitdrukkelijk de mogelijkheid heeft gehad om zich uit te schrijven voor dergelijke communicatie (vaak een vinkje). In dit geval heeft een bekende van mij mijn e-mailadres aan Airbnb doorgespeeld en is er dus geen sprake van de toestemming die vereist is om deze mail te versturen.
Via de site van Airbnb blijkt dat mijn vriend een beloning in het vooruitzicht is gesteld op het moment dat de door hem uitgenodigde contacten een appartement via de website boeken (zie ook de afbeelding). Nadat ik met 19 euro korting heb geboekt, mag ook hij dit bedrag in mindering brengen op zijn volgende boeking. In het verleden zijn er veel bedrijven geweest die via dergelijke ‘tell a friend’-acties hun klantenbestand wilden uitbreiden. Omdat artikel 11.7 Tw. op het snijvlak ligt van telecom- en privacyrecht, zijn er twee waakhonden met het toezicht op de naleving van dit artikel belast: het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) en de Autoriteit Consument en Markt (ACM).
Al in 2008 gaven deze twee toezichthouders (destijds overigens nog het CBP en de OPTA) een gezamenlijk rechtsoordeel over ‘tell a friend’-systemen in het licht van de spamwetgeving. Van zo’n systeem is sprake als een website (op initiatief van en namens een gebruiker) een e-mail verzendt zonder voorafgaande toestemming van de geadresseerde. In de ogen van het CBP en de OPTA vallen deze systemen onder het verbod van het verzenden van spam. Alleen als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan, is er sprake van een rechtmatige ‘tell a friend’-actie:
-
De communicatie gebeurt volledig op eigen initiatief van de internetgebruiker (of afzender), de website stelt hier geen (kans op) beloning tegenover voor afzender of ontvanger;
-
Voor de ontvanger moet het duidelijk zijn wie de initiatiefnemer van de e-mail is, zodat hij diegene kan aanspreken als hij niet gediend is van dergelijke mails;
-
De afzender moet volledige inzage hebben in het bericht dat namens hem wordt verzonden, zodat hij de verantwoordelijkheid kan nemen voor de persoonlijke inhoud van het bericht;
-
De website in kwestie mag de e-mailadressen en andere persoonsgegevens niet gebruiken of bewaren voor andere doeleinden dan het eenmalig verzenden van een bericht namens de afzender. Daarnaast dient de website het systeem te beveiligen tegen misbruik, zoals het geautomatiseerd verzenden van spam.
Al bij het eerste vereiste zakt Airbnb door het ijs. Omdat zowel de afzender als de ontvanger een beloning (want: korting) in het vooruitzicht wordt gesteld, is er geen sprake van een rechtmatige ‘tell-a-friend’ actie en overtreedt de website het in Nederland geldende spamverbod.
Als toezichthouder van de Telecommunicatiewet zou ACM nu bevoegd zijn om Airbnb een boete tot 450.000 euro op te leggen, ware het niet dat de website geen vestiging in Nederland heeft. Zoals ook uit de toelichting van de toezichthouder zelf volgt, geldt het Nederlandse spamverbod enkel voor de verzenders van berichten die zich in Nederland bevinden. Omdat de Europese tak van Airbnb in Ierland gevestigd is, hoeft zij zich dus niet aan deze Nederlandse spamregels te houden, althans is de ACM onbevoegd om een boete op te leggen.
Ook al volgt de Nederlandse spamwetgeving uit een Europese richtlijn, en heeft ook Ierland deze dus moeten implementeren, het ‘tell a friend’ regime in Nederland is specifiek door twee Nederlandse toezichthouders bedacht. Het is dus maar de vraag of een dergelijk regime ook in Ierland geldt of dat de toezichthouder aldaar zulke acties gewoon toestaat. Mocht Airbnb echter van plan zijn om ook een Nederlandse vestiging te openen, dan raad ik ze aan om hun ‘tell a friend’-actie in ieder geval nog eens goed onder de loep te nemen.
