Ben je een kind van de vorige eeuw, dan heb je de opkomst van het internet zeer bewust meegemaakt. Oude concepten omtrent het delen van informatie, konden de prullenbak in. Het free sharing of information was geboren. Men is er zelfs een tijdje van overtuigd geweest dat het internet het einde zou betekenen van staten zoals we die nu kennen. Wellicht een iets te voorbarige conclusie, bleek achteraf. Inmiddels zijn we wat jaartjes verder en is er nog maar weinig over van deze free sharing stroming. Net als het dorpje van Asterix en Obelix tegen de Romeinen, bood Nederland lange tijd weerstand tegen de internationale druk om downloaden uit illegale bron illegaal te maken. In 2014, dankzij het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJEU), kwam hier een einde aan.
Inmiddels is de volgende strijd in volle gang. Deze keer niet over het downloaden uit illegale bron, maar over streaming uit illegale bron. Denk bij streaming aan, het bekijken van een uitzending op het internet dat rechtstreeks op de computer wordt afgespeeld, zonder dat deze op de harde schijf wordt opgeslagen. Bijvoorbeeld YouTube. Steeds vaker is het mogelijk om dit in hoge kwaliteit te doen en is, sinds het download verbod, een stuk toegankelijker geworden dan torrents. Zo zijn er meerdere aanbieders te vinden van websites of mediaboxen die een dergelijke vorm van streamen mogelijk maken. Vorig jaar is dit onderwerp al een aantal keer in het nieuws geweest naar aanleiding van zaken als Brein tegen Moviestreamer, Brein tegen filmspeler en Brein tegen vrijwel elke andere aanbieder van mediaboxen met software die streaming uit illegale bron mogelijk maakt.
Hoe zit dat eigenlijk met dergelijke mediaboxen? Ditistv.nl is zo’n aanbieder en omschrijft de werking ervan als volgt:
“De software werkt in principe als een zoekmachine zoals bijvoorbeeld Google maar dan speciaal ingericht om alle video/audio content te vinden die u wilt. Daarnaast bevat de software een mooi design en is deze zeer gebruiksvriendelijk gemaakt waardoor iedereen er mee overweg kan.”
De vraag of dergelijke mediaboxen zijn toegestaan gaat hand in hand met de vraag of streamen uit illegale bron is toegestaan. Zo niet, dan zal ditistv.nl met een box moeten komen die een onderscheid maakt tussen illegale- en legale bronnen.
De streaming strijd ligt op dit moment wederom in de handen van het HvJEU. De Nederlandse rechter heeft namelijk naar aanleiding van de hiervoor genoemde zaken enkele prejudiciële vragen gesteld over streaming uit illegale bron. De hamvraag is of streaming een auteursrechtelijk relevante verveelvoudiging is. In principe download je namelijk wel data, alleen wordt het niet permanent opgeslagen. Het is dus een tijdelijke verveelvoudiging die, mits van voorbijgaande of incidentele aard, volgens de auteurswet een toegestane uitzondering vormt op het exclusieve reproductierecht van de maker. Dit mag overigens alleen indien de tijdelijke verveelvoudiging het doel heeft om rechtmatig gebruik van dat werk mogelijk te maken. Over deze kwestie is dan ook een prejudiciële vraag gesteld.
De door de Nederlandse rechter gestelde prejudiciële vragen zijn in een zekere zin retorische- prejudiciële vragen. Allereerst, omdat rechtmatig gebruik van een werk uit een illegale bron, enigszins tegenstrijdig klinkt. Daarnaast, mogen uitzonderingen op de exclusieve rechten van de maker van een werk alleen ingeroepen worden indien dit geen afbreuk doet aan de normale exploitatie van dat werk. Doet streaming afbreuk aan de normale exploitatie van een werk? Het is aannemelijk dat, na het streamen van een film, eindgebruikers niet alsnog zullen overgaan tot het aanschaffen van een dvd. Een retorische- prejudiciële vraag dus.
Een ander exclusief recht van de maker dat bij mediaboxen mogelijk in het geding is, is het recht van de maker om diens werk te delen met het publiek. Wil een mediabox dergelijke content openbaren in de zin van de auteurswet, dan moet zij een nieuw publiek hebben bereikt. Gezien de werking van zo’n mediabox, kan aangenomen worden dat dit niet het geval is. Simpelweg omdat de mediabox het internet doorzoekt naar reeds geopenbaarde content. Denk hier bijvoorbeeld ook aan web-crawling. Mocht dergelijke content achter een bepaalde access-muur zitten, dan zal deze mediabox daar waarschijnlijk ook niet bij kunnen.
Kort samengevat: streaming door een eindgebruiker kan in het algemeen gezien worden als een verveelvoudiging van een werk. Het is in principe een tijdelijke verveelvoudiging, maar voldoet waarschijnlijk niet aan de overige gestelde eisen van de auteurswet. Het in eerste instantie uploaden en delen van dergelijke content voor streaming-doeleinden is nu al niet toegestaan. Dit is namelijk een exclusief recht van de maker. Mediaboxen werken anders, die doorzoeken reeds geopenbaarde illegale en legale content en bereiken dus hoogstwaarschijnlijk geen nieuw publiek. Verbiedt de rechter streaming uit illegale bron, dan zal dit uiteraard ook gevolgen hebben voor mediaboxen.
Ben je een fan van streaming-diensten, dan hoef je je voorlopig nog geen zorgen te maken. Deze retorische- prejudiciële vragen zullen waarschijnlijk pas begin volgend jaar beantwoord worden. Bovendien is het nog maar de vraag in hoeverre de eindgebruiker hier last van zal ondervinden. We houden je op de hoogte.
